Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
12.4.2.2.3 De vorming van verkleinwoorden
Om verkleinwoorden (diminutieven) af te leiden is in de standaardtaal het achtervoegsel -tje tjə (met als vormvarianten -je , -kje kjə, -pje pjə en -etje ətjə) in gebruik, zoals geïllustreerd in (1):
1traan-tje, boek-je, konin-kje, riem-pje, tonn-etje
Verkleinwoorden zijn altijd het-woorden, ook als ze levende wezens aanduiden, zoals (het) vrouwtje naast (de) vrouw, en (het) katertje naast (de) kater. Het procedé is productief.
Het basiswoord van een verkleinwoord is meestal een substantief, maar ook andere woordsoorten zijn mogelijk:
Tabel 1. Basiswoorden van verkleinwoorden
woordsoort basiswoord verkleinwoord
substantief bord bordje
adjectief nieuw nieuwtje
werkwoord dutten dutje
telwoord tien tientje
bijwoord vooraf voorafje
nominale constituent twaalf uur twaalfuurtje
voorzetselconstituent onder ons onderonsje
voornaamwoord dit en dat ditjes en datjes
Bij adjectieven en werkwoorden als basiswoord is er een voorkeur voor ongelede woorden.
Van Marle (1981).
De primaire betekenisbijdrage van het verkleinwoordsuffix met substantieven als basiswoord is ‘kleine x’, waar x de betekenis van het basiswoord is. Ook bij basiswoorden van andere woordsoorten treedt de betekenis van verkleining op. Daarnaast kan de verkleinvorm ook een positieve evaluatie of vertedering uitdrukken, zoals in een lief mannetje, maar ook een negatieve evaluatie, zoals in burgermannetje. Bovendien kan het verkleinwoord gebruikt worden om een vrouwelijk persoon aan te duiden. Dat zien we in vrouwelijke voornamen als Geertje, Guusje en Josje, en ook in een verkleinwoord als collegaatje, waarmee alleen vrouwelijke collega’s worden aangeduid. Verkleinwoorden van stofnamen, zoals biertje en wijntje, duiden een entiteit aan, een bepaalde hoeveelheid van de door het basiswoord genoemde stof.
Zie Bakema et al. (1993), Bakema (1998).
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij juni 2022
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html;
    Interessante links