12.5.3.1.4 Substantief + voltooid deelwoord
Vooral in de taal van techniek, handel en reclame komen samenstellingen met een voltooid deelwoord als tweede deel voor, zoals handgeweven, luchtgekoeld en zonovergoten. De betekenisrelatie tussen het voltooid deelwoord en het voorafgaande substantief is sterk uiteenlopend. Voorbeelden van die relaties zijn:
1doel: bezoekersgeoriënteerd,
toekomstgericht
agens: computergestuurd,
zonovergoten
middel: kolengestookt,
watergekoeld
locatie: boomgerijpt,
huisgemaakt
voorzien van: bloedbedekt,
sneeuwbedekt
oorzaak: aidsgerelateerd,
pijngerelateerd
Een veel gebruikt type is dat met het deelwoord
gebonden als tweede deel:
partijgebonden,
plaatsgebonden,
seizoen(s)gebonden,
en tijd(s)gebonden. Ook deelwoorden
als gebaseerd en
gerelateerd worden veel
gebruikt in dit type samenstelling:
2beleidsgebaseerd, ICT-gebaseerd, traumagebaseerd
coronagerelateerd, drugsgerelateerd, gebouwgerelateerd
Samenstellingen die met hand of computer beginnen komen veel voor:
Van den Toorn (1984: 408).
3handbeschilderd
aardewerk
handgemaakte
schoenen
(een) handgeschreven
brief
(een) computergeanimeerde
film
computergegenereerde
beelden
computergestuurde
machines
Samenstellingen met huis als eerste deel zijn
populair in de horeca: huisgemaakte
paté,
huisgebakken
appeltaart en
huisgerookte
zalm. Met
hand
als linkerdeel vinden we ironisch bedoelde samenstellingen
als handgeknuffeld
(vlees).
Dit ironisch gebruik zien we ook in de woordgroep
handgeknuffelde
geitenkaas (Bron: NRC
29.05.2021).
Literatuur
Van den Toorn (1984), Van der Sijs (2005: 243, 299).
Verder lezen
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Geert Booij | juni 2022 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html; |