12.5.2.1 Prefigering
Voor de afleiding van adjectieven zijn enkele inheemse en een veel groter aantal uitheemse
prefixen, of voorvoegsels beschikbaar.
Tabel 1. Inheemse prefixen voor adjectieven
prefix | afgeleid adjectief |
aarts- | aarts-lui |
aller- | aller-aardigst |
door- | door-nat |
in- | in-gemeen |
oer- | oer-lelijk |
on- | on-aardig |
opper- | opper-machtig |
over- | over-bezorgd |
De woorden door, in en over worden als prefixen beschouwd, omdat ze als deel van een geleed woord een specifieke betekenis hebben: door- en in- betekenen als deel van adjectieven ‘in hoge mate’, en over- heeft dan de betekenis ‘in te grote mate’.
Tabel 2. Uitheemse prefixen voor adjectieven
prefix | afgeleid adjectief |
a- | a-moreel |
an- | an-organisch |
anti- | anti-autoritair |
contra- | contra-revolutionair |
extra- | extra-parlementair |
hyper- | hyper-nerveus |
in- | in-actief |
inter- | inter-kerkelijk |
non- | non-figuratief |
para- | para-universitair |
post- | post-academisch |
pro- | pro-Palestijns |
super- | super-fijn |
supra- | supra-nationaal |
trans- | trans-atlantisch |
ultra- | ultra-modern |
Een gemeenschappelijke eigenschap van alle hier genoemde prefixen is dat ze een zelfstandig prosodisch woord vormen. Dat impliceert dat deze prefixen altijd
minimaal een volle vocaal (geen sjwa) bevatten, dat de prefixgrens altijd ook
een lettergreepgrens is, en dat deze prefixen de hoofdklemtoon van het gelede woord dragen als dat in
attributieve positie staat zoals in
ánti-autoritaire opvoeding
en een súperfijne vakantie.
Verder lezen
In onderstaande subparagrafen gaan we verder in op prefixen zoals on- en niet- die een
ontkenning of afwezigheid uitdrukken, prefixen met een versterkende functie
zoals mega- en super-
en een aantal uitheemse prefixen zoals anti- en
supra-.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Geert Booij | juni 2022 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html; |