5.8.5.2.ii Met ingesloten antecedent
Verder lezen
Met betrekking tot personen is
wie
het meest gebruikelijke betrekkelijke voornaamwoord met ingesloten antecedent. De
betrekkelijke bijzin met
wie
verwijst in dit geval nooit, behalve bij pseudo-gekloofde zinnen zoals 7 en 8, naar een
bepaalde, specifieke persoon, maar naar personen in het algemeen. Het antecedent kan
geëxpliciteerd worden door middel van de voornaamwoorden
hij
of
zij
(in algemene zin gebruikt), of, met versterking van de veralgemenende betekenis,
door middel van woorden als
ieder
,
allen
, enz., welke woorden gevolgd worden door
die
. Een voorbeeld (met daarbij alternatieve mogelijkheden) is:
Andere voorbeelden:
2Wie geen
stoel krijgt, moet maar staan.
3Wie niet
horen wil, moet voelen.
4Wie zoet is,
krijgt lekkers.
De veralgemenende betekenis kan ook
versterkt worden door toevoeging van al als
voorbepaling:
5Al wie
steelt is een dief.
6Wees vriendelijk voor
al wie je ontmoet.
Een apart type vormen de betrekkelijke bijzinnen in pseudo-gekloofde zinnen:
7Wie wel
juichte, was Teng.
8Wie
natuurlijk veel te laat was, was mijn broer.
Met die bijzinnen worden dezelfde personen bedoeld als die aangeduid door
het onderwerp van de rompzin. Wie kan in deze zinnen
niet vervangen worden door combinaties met geëxpliciteerd
antecedent, zoals hij die, ieder die, enz.
Opmerking
Verdieping
Opmerking
Het betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten antecedent wie
is soms moeilijk te onderscheiden van het vragend voornaamwoord
wie in bijzinnen. Vergelijk:
iWie op de achterste bank had
gezeten, was onbekend.
iiWie op de achterste bank had
gezeten, was door z'n onrustig gedrag opgevallen.
Zin i kan ook weergegeven worden
als:
iiiHet was onbekend wie op de
achterste bank had gezeten.
Hier is wie een vragend voornaamwoord dat niet door
hij die vervangen kan worden. Dat is wel het geval in
zin ii, die als volgt kan luiden:
ivHij die op de achterste bank
had gezeten, was door z' n onrustig gedrag
opgevallen.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |