1.8.4.3 Het trema
Het trema wordt gebruikt als diakritisch teken om de
terugleesbaarheid van woorden met twee opeenvolgende
klinkerletters te garanderen, en te voorkomen dat deze lettercombinaties worden
geïnterpreteerd als digrafen voor één klinker of voor een klinker-glijklank-combinatie.
Een uitzondering wordt gemaakt voor de Latijnse en Franse uitgangen
-ei, -eus,
-eum en -ien:
baccalaurei,
baccalaureus,
petroleum,
opticien, waar geen
trema wordt gebruikt.
Tabel 1. Tremagebruik
| woord | bedoelde lezing | vermeden lezing |
| tetraëder | te.tra.e.dər | te.tre.dər |
| naïviteit | na.i.vi.tɛit | nɑj.vi.tɛit |
| Naäman | na.a.mɑn | na.mɑn |
| reële | re.e.lə | re.lə |
| geëerd | ɣə.erd | ge.ərd |
| geïnd | ɣə.ɪnd | gɛind |
| reünie | re.y.ni | rø.ni |
| conciërge | kɔn.sjɛr.sjə | kɔn.sir.sjə |
| koloniën | ko.lo.ni.ən | ko.lo.nin |
| poëzie | po.e.zi | pu.zi |
| egoïsme | e.ɣo.ɪsmə | e.ɣɔjs.mə |
| coördinatie | ko.ɔr.di.nat.si | kor.di.nat.si |
| ruïne | ry.i.nə | rœy.nə |
| vacuüm | va.ky.ym | va.kym |
Bij meer dan twee klinkerletters wordt geen trema gezet direct na de i en
krijgt alleen de e of de i een trema, zoals de volgende woorden
illustreren:
1geen trema: aaien, beschoeiing,
commercieel, geautomatiseerd, geuit, ooievaar,
truien
wel trema: bedoeïen, geëerd,
knieën, moeë, mozaïek
Opnieuw wordt hierdoor voldaan aan de conditie van terugleesbaarheid.
Bij afbreking komt er in de plaats van een trema op een klinkerletter een
streepje ervoor. Het trema is dan niet nodig voor de terugleesbaarheid. We
spellen dan bijvoorbeeld ru-ine en ge-ind.
Bij samenstellingen waarbinnen klinkerletters op elkaar botsen, wordt niet het
trema, maar het verbindingsstreepje gebruikt om de terugleesbaarheid te
garanderen, zoals in na-apen en mee-eten.
Verder lezen
Zie over klinkerbotsing ook de leidraad op Woordenlijst.org
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
| 3.0 | Geert Booij | september 2020 | |
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html; |