Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
1.1.3.1.5 De klinker a
De a is een ongeronde, open, gespannen achterklinker. Deze klinker komt voor in woorden als
1apa /pa/, karma /kɑr.ma/
bsigaar /si.ɣar/
De klank wordt als a gespeld in open lettergrepen (zie 1a) en als aa in gesloten lettergrepen zie (1b). Figuur 1 toont de positie van a in het klinkerdiagram.
Figuur 1. Positie van a in het klinkerdiagram (Bron: Gussenhoven 1992: 47)
Verder lezen
Articulatie
De a is een ongeronde, open, gespannen achterklinker. Bij de articulatie van a bevindt het hele tonglichaam zich in een relatief neutrale positie en is de kaak verlaagd. Figuur 2 is een MRI-afbeelding van de a in baat, gerealiseerd door een mannelijke spreker uit de Randstad.
Figuur 2. MRI-afbeelding van de a in baat (Bron: Rietveld & Van Heuven 2016: 67)
Duur
De a is de langste monoftong van het Nederlands.
Zie Adank et al. (2004), Collins & Mees (1984: 115-116).
De absolute duur hangt onder andere af van factoren als spreekstijl en spreeksnelheid. Volgens Van der Harst (2011: 323-324) is de gemiddelde duur van de a voorafgaand aan respectievelijk een s en een t 257 ms en 220 ms in het Nederlands-Nederlands, en 257 ms en 206 ms in het Belgisch Nederlands.
Regionale variatie
In het Nederlands-Nederlands wordt a voor r meer naar voren en geslotener gerealiseerd; voor een donkere /l/ (nl. l op het woordeinde) wordt de klank meer naar achteren gerealiseerd, zowel in het Nederlands-Nederlands als het Belgisch-Nederlands.
Zie Collins & Mees (1984).
Akoestische eigenschappen van de klinker a
Tabellen 1 en 2 geven een aantal voorbeeldzinnen met a in verschillende fonologische contexten voor het Nederlands-Nederlands en Belgisch Nederlands. Een overzicht van de referentiewaarden voor de eerste en tweede formant (F1 en F2) van de a in het Nederlands-Nederlands en Belgisch-Nederlands wordt gegeven op Taalportaal .
Tabel 1. Geluidsbestanden, golfvormen en spectrogrammen voor a in verschillende fonologische contexten in het Nederlands-Nederlands.
Woordgroep Fonologische context Geluidsbestand Golfvorm/spectrogram
in de la van de kassa woordfinaal
brood en kaas vóór obstruent
van het opdoemende gevaar vóór vloeiklank
Tabel 2. Geluidsbestanden, golfvormen en spectrogrammen voor a in verschillende fonologische contexten in het Belgisch-Nederlands.
Woordgroep Fonologische context Geluidsbestand Golfvorm/spectrogram
in mijn la liggen woordfinaal
tomaten en verse kaas vóór obstruent
daar is geen gevaar voor vóór vloeiklank
Fonologische analyse van de klinker a
  • Distinctieve kenmerken
    De distinctieve kenmerken van a kunnen als volgt worden gespecificeerd: [–hoog, +laag, +gespannen, –rond, +achter].
  • /a/ als gespannen klinker
    De klinker a wordt door sommige fonologen beschouwd als de gespannen tegenhanger van ɑ. Dit wordt weerspiegeld in het bestaan van woordparen waarin beide klanken elkaar afwisselen, zoals bad – baden , genas – genazen.
    Op Taalportaal worden verschillende argumenten gegeven voor de sterke verwantschap tussen a en ɑ (namelijk sterker dan bij andere paren van gespannen – ongespannen klinkers). In sommige woorden kan de a tot ɑ verkorten (bijv. ba-naan baˈnan) bɑˈnan).
Literatuur
Eijkman (1937), Collins & Mees (1984), Gussenhoven (1992), Gussenhoven (1993), Verhoeven & Van Bael (2002), Adank et al. (2004), Jacobi (2009), Van der Harst (2011), Rietveld & Van Heuven (2016).
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Kathy Rys november 2020
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html;
    Interessante links