14.4.3.2 Voornaamwoorden en equivalenten
Verder lezen
Een substantief kan in plaats van met een lidwoord ook gecombineerd worden
met een bijvoeglijk voornaamwoord. Bijvoeglijke voornaamwoorden hebben
ongeveer dezelfde functie als de lidwoorden. Ze kunnen ook in dezelfde
positie voorkomen.
Het genus en het getal veroorzaken vormverschillen bij de voornaamwoorden,
zoals deze/dit, die/dat, en dergelijke. Zie
hiervoor
[5].
De bijvoeglijke voornaamwoorden of equivalenten ervan die in de tweede
positie kunnen staan, behoren tot één van de volgende vier categorieën:
-
bezittelijke voornaamwoorden (deze worden behandeld in [5.5]), bijv.:1mijn broek2onze tuin3ons huis
-
aanwijzende voornaamwoorden (zie [5.6]), bijv.:4deze bloem5dit potlood6die krant7dat geraamte8zo'n kind9zulke mooie doosjesIn plaats van zulk(e) kan men in informele taal ook van + die (of een andere aanwijzend (voornaam)woord) gebruiken (zie [5.6.9]). Vergelijk in 10 en 11 de (a)- en (b)-voorbeelden met elkaar:Na werkwoorden met het vaste voorzetsel van (bijv. houden van) is in informeel taalgebruik theoretisch een opeenvolging van tweemaal van mogelijk, maar dit wordt in de praktijk vermeden, bijv.:12Ik houd niet van van die zoete appels. (= 'van zulke appels')informeelOpmerkingVerdiepingOpmerkingEen naamwoordelijke constituent met van die als determinator lijkt erg op een voorzetselconstituent die wordt ingeleid door van die, zoals in het onderstaande voorbeeld:iBea heeft gesmuld van die Brusselse wafels.Dit heeft tot gevolg dat zinnen waarin beide constructies op dezelfde plaats kunnen voorkomen, zoals zin ii, dubbelzinnig zijn:iiBea at van die Brusselse wafels.Zin ii kan een betekenis hebben die kan worden weergegeven als 'Bea at Brusselse wafels, weet je wel'. Van die is hier de determinator van de naamwoordelijke constituent van die Brusselse wafels. In deze betekenis zou men ook zulke kunnen gebruiken. Zin ii kan ook een betekenis hebben die kan worden weergegeven met 'Bea at van een bepaalde verzameling wafels'. In die betekenis hebben we te maken met een voorzetselconstituent van die Brusselse wafels.
-
vragende voornaamwoorden (zie [5.7.3]), bijv.:13welke boom?14welk gerecht?15welk'dat' (bedoel je)?
-
betrekkelijke voornaamwoorden (zie [5.8.4]), bijv.:16(Pietje Bell, ) welke aardige serie (ik met genoegen gelezen heb (...).)
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |