Behalve het prefix, of voorvoegsel, on- - en vaak in de plaats daarvan - wordt het ontkennende bijwoord niet gebruikt, dat vooral bij attributief gebruikte adjectieven kan fungeren als een voorvoegsel (men kan hier ook spreken van een samenstelling met niet als eerste lid). De zo gevormde adjectieven worden geschreven met een koppelteken tussen niet en het basiswoord. Voorbeelden van dit eveneens productieve procedé zijn:

Dergelijke combinaties worden vaak als één woord gevoeld. Toch is het niet altijd duidelijk of we met één adjectief dan wel met een 'toevallige' combinatie te maken hebben. Dat geldt vooral voor als adjectief gebruikte deelwoorden zoals niet-gebruikt. Zo vinden we op internet zowel de woordgroep niet gebruikte medicijnen als de zin Wat te doen met niet-gebruikte medicijnen? Bij niet-gebruikte medicijnen wordt eerder het idee van een categorie opgeroepen, namelijk van medicijnen die teruggebracht kunnen worden naar de apotheek.

Het type niet + adjectief heeft ruimere toepassingsmogelijkheden dan het type on-+adjectief. Zo zijn onder andere in tegenstellend verband mogelijk niet-euclidisch (in: de niet-euclidische meetkunde), niet-letterlijk (in: een niet-letterlijke vertaling), niet-samengesteld (bijv. in: planten met niet-samengestelde of enkelvoudige bladeren), niet-stromend (in: niet-stromend water) of niet-taalkundig en niet-rood, respectievelijk in:

Naast zulke woorden bestaan geen afleidingen met on-.

Soms komen beide vormen voor, waarbij een verschil in betekenis kan optreden. De vorm met niet- heeft dan een 'neutraal' ontkennend betekeniselement, terwijl die met on- een negatief oordeel aangeeft, bijv. niet-christelijk tegenover onchristelijk ('niet in overeenstemming met de christelijke leer of moraal'), niet-Nederlands (in: niet-Nederlandse (vreemde) woorden) tegenover onnederlands ('niet volgens de regels van het Nederlands', bijv. in: een onnederlandse constructie).

De woordklemtoon bij dit type adjectieven valt steeds op niet-, overeenkomstig het algemene klemtoonpatroon bij samenstellingen.