Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
8.6.3.3.i Op de eerste zinsplaats
Verder lezen
Presentatief er op de eerste zinsplaats kan niet worden weggelaten (afgezien van spreektaalverschijnselen die hier niet behandeld worden en een vaste uitdrukking als wordt vervolgd ('van deze tekst verschijnt een vervolg')); vergelijk:
1aEr wordt gezongen.
bWordt gezongen.uitgesloten
2aEr komt vanavond een student op de kinderen passen.
bKomt vanavond een student op de kinderen passen.uitgesloten
cEen student komt vanavond op de kinderen passen.
Het is natuurlijk wel mogelijk dat niet presentatief er, maar bijv. het onderwerp - indien aanwezig - op de eerste zinsplaats staat, zoals in 2c
In het algemeen kunnen we stellen dat in de meeste zinnen waar op de eerste zinsplaats presentatief er mogelijk is, ook het onderwerp op die plaats kan staan. Het gebruik van de ene of de andere constructie is afhankelijk van verschillende factoren.
Eén daarvan is de betekenis van het gezegde. In het algemeen geldt dat een zin zonder presentatief er meer voorkeur heeft naarmate het gezegde een sterker handelingskarakter vertoont en/of de referent van het onderwerp een meer actieve rol speelt in het gebeuren. Vergelijk:
3aEen tijger besloop zijn prooi.
bEr besloop een tijger zijn prooi.twijfelachtig
4aEen gevoel van angst besloop hem.
bEr besloop hem een gevoel van angst.
5aEen gevoel van angst overweldigde hem.
bEr overweldigde hem een gevoel van angst.twijfelachtig
6aEen agent stond het verkeer te regelen.
bEr stond een agent het verkeer te regelen.
7aEen agent probeerde de auto aan te houden.
bEr probeerde een agent de auto aan te houden.twijfelachtig
8aEen agent sommeerde mij af te stappen.
bEr sommeerde mij een agent af te stappen.twijfelachtig
De hierboven als 'twijfelachtig' gekwalificeerde zinnen zijn alleen denkbaar in zeer bepaalde contexten. Zo zou in een commentaar bij een natuurfilm bijv. kunnen voorkomen:
9 U hebt in de getoonde filmbeelden kunnen zien, beste kijkers, dat er in de natuur voortdurend een strijd op leven en dood heerst: er werd een muis het slachtoffer van een roofvogel, er werd een gazelle verscheurd door een leeuw, er besloop een tijger zijn prooi...
Zie verder [21.3.2.1/i2].
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taaladvies
    Dagenta
    Taalportaal
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links