27.4.1 Algemene regels
Verder lezen
-
De gemeenschappelijke delen moeten identiek zijn naar vorm en betekenis.Het vormverschil van de gecursiveerde woorden - veroorzaakt door verschillend genus of getal van de substantieven waar ze bij horen - in de volgende (a)-voorbeelden verhindert samentrekking als in de (b)-voorbeelden:In strijd met deze regel komen samentrekkingen als deze (3b eerder dan 2b, 2b eerder dan 1b) in de praktijk van het taalgebruik wel voor.Ook de betekenis van de gemeenschappelijke delen moet identiek zijn. Een zin als:4Daar staat een houten (-) naast een stenen bank.is correct als hij over twee zitmeubelen gaat, maar zal in normaal taalgebruik niet gezegd worden van een zitmeubel en een kredietinstelling.
-
De gemeenschappelijke delen moeten onmiddellijk voorafgaan aan of volgen op het voegwoord, het voorzetsel of het laatste element van de reeksvormer.Vergelijk:Vergelijk verder:
-
Voorwaartse samentrekking van elementen in de determinator of van voorbepalingen (in naamwoordelijke constituenten) dan wel van voorzetsels (in voorzetselconstituenten) komt vrijwel alleen voor in nevenschikkingen met en en of.Een zin als 8a kan betekenen dat zowel de dassen als de jasjes geel waren (afgezien van het teken '(-)' is de niet samengetrokken lezing 'gele dassen en niet verder gespecificeerde jasjes' natuurlijk ook mogelijk). In zinnen als 8b-8f kan geen samentrekking aangenomen worden: het gaat dus steeds om ongespecificeerde jasjes.Zo is ook geen voorwaartse samentrekking mogelijk in de a-zinnen hieronder, maar wel in de b-zinnen:Voorbepalingen bij voorzetsels en voegwoorden (zie respectievelijk [17.4] en [17.3.5/Opmerking]) kunnen ook in andere gevallen dan in nevenschikkingen met en en of weggelaten worden. Voorbeelden:13drie gulden boven de prijs van gisteren in plaats van (-) boven de adviesprijs14niet twee uur nadat hij was binnengekomen, maar (-) nadat hij weggegaan was
-
In nevenschikkingen met reeksvormers kan het eerste element van de reeksvormer vóór het eerste lid van de nevenschikking geplaatst worden, maar ook achter de kern daarvan, mits de kern en eventuele voorbepalingen en elementen in de determinator in het tweede lid weggelaten worden (zie(24.2.3, kenmerk 4[2])).Andere voorbeelden:16De klachten én van de familieleden én (-) (-) van de buren gaven aanleiding tot maatregelen.17De muziek ófwel van een strijkkwartet ófwel (-) (-) van een popgroep viel erg in de smaak.
-
Op de aard van de weggelaten delen van een meerwoordige constituent zijn weinig beperkingen. Niet alleen woorden, maar ook woorddelen (delen van een samenstelling of afleiding; zie [27.2]) kunnen weggelaten worden.Voorbeelden:
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |