Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
18.5.4.4.ii.b Moeten
Verder lezen
1
Door het gebruik van moeten geeft de spreker of schrijver te kennen dat het in de zin uitgedrukte op grond van bepaalde beschikbare gegevens (bijv. getuigenissen van anderen) op een dwingende manier waarschijnlijk is:
1Ze moet in haar jeugd heel mooi geweest zijn.
2Het moet een uitstekende film zijn.
3Op grond van die berekeningen kwamen ze tot de conclusie dat de waargenomen radiostraling een heel andere oorzaak moest hebben.
4Moeder moet onderweg oponthoud gehad hebben.
2
Niet tot de standaardtaal behoort het gebruik van de imperfectumvorm moest(en) in conditionele bijzinnen (met of zonder voegwoord) zoals de volgende:
5aMoest ik ziek worden, zoek dan een vervanger.regionaal
bAls ik ziek moest worden, zoek dan een vervanger.regionaal
6Moest het morgen regenen, dan blijven we thuis.regionaal
7Moest ik groter zijn, dan zou ik het orkest beter kunnen zien zitten.regionaal
Dit soort constructies is beperkt tot Belgisch-Nederlands. Ze komen in de praktijk van het Belgisch-Nederlandse taalgebruik algemeen en frequent voor. In plaats van zulke zinnen is in de standaardtaal altijd een als -zin (zonder moest(en) ) of een zin zonder voegwoord met een vóór-pv als eerste zinsdeel mogelijk (zie respectievelijk de voorbeelden 7b en 7c bij mogen), soms - maar bijv. niet in het geval van 7 - een zin met mocht(en) . Zie voor het gebruik van mocht(en) in conditionele zinnen verderop bij d, 2.
In de standaardtaal komt wel de uitdrukking x moest eens weten... voor die betekent 'stel dat x het wist', met als implicatie 'dan zou hij of zij (aangenaam of onaangenaam) verrast zijn'. Voorbeelden:
8Pieter moest eens weten dat zijn aanstaande schoonzoon in een kraakpand woont!
9Dieneke moest eens weten dat we op dit ogenblik zo dicht bij haar in de buurt zijn!
Dit gebruik is vergelijkbaar met dat van mocht(en) in een zin als 36, zij het dat mochten daar - althans in de standaardtaal - niet vervangbaar is door moesten.
Opmerking
Verdieping
Opmerking
Heeft moeten de oneigenlijk-modale betekenis van 'genoodzaakt zijn' of 'verplicht zijn', dan is een conditionele zin met moest(en) (= zou(den) moeten) natuurlijk wel gewoon mogelijk:
iaMoesten de mensen hun radio inleveren, dan kwamen ze zeker in opstand.
bAls de mensen hun radio moesten inleveren, dan kwamen ze zeker in opstand.
cAls de mensen hun radio zouden moeten inleveren, dan kwamen ze zeker in opstand.
Voor moeten in of-zinnen die een negatieve voorwaarde noemen voor het eerste lid van een nevenschikking (exclusieve disjunctie), zie men [26.2.1.3/2].
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links