12.5 De vorming van adjectieven
Adjectieven kunnen gevormd worden door middel van conversie, afleiding, samenstelling en samenstellende afleiding.
Verder lezen
Conversie
Conversie, de overgang naar een andere woordsoort zonder verandering in
klankvorm, is bij de vorming van adjectieven beperkt tot het gebruik van
stofnamen (zoals corduroy),
tegenwoordige deelwoorden (zoals
woedend) en voltooide
deelwoorden (zoals gesloten) als
adjectieven.
Afleiding
Afleiding van adjectieven kan door prefigering, suffigering en circumfigering. Er zijn een aantal prefixen die gebruikt kunnen
worden voor de vorming van adjectieven op basis van adjectieven, zoals oer- in
oerlelijk en on- in
onaardig. Veel van deze
prefixen, zoals oer- en on- worden ook gebruikt bij de vorming van substantieven. De flexibiliteit van deze prefixen hangt samen met
het feit ze de woordsoort van het basiswoord handhaven.
Bij suffigering worden ook adjectieven afgeleid van andere woordsoorten dan
adjectieven, met name werkwoorden en substantieven, want suffixen zijn
woordsoortbepalend. Deze verandering van woordsoort zien we in adjectieven als
slaperig, afgeleid van het
werkwoord slap(en) en
liefdeloos, afgeleid van het
substantief liefde.
Bij circumfigering gaat het om afleidingen van het type
gespierd en
bejaard.
Samenstelling
Samenstelling met een adjectief als hoofd is productief.
Voorbeelden zijn ijskoud en
zoutarm. Het linkerdeel is
doorgaans een ongeleed woord, en het hoofd een inheems
adjectief. Ook vinden we onder de gelede adjectieven neoklassieke
samenstellingen zoals
isomorf, met in dit adjectief
als eerste deel het confix
iso- en als tweede deel het confix -morf.
Samenstellende afleiding
Een bijzondere categorie vormen woorden als
blauwogig en
ondergronds, het resultaat
van een combinatie van samenstelling en afleiding. Ze worden samenstellende
afleidingen genoemd.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Geert Booij | juni 2022 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html; |