12.3.4.1.20 Samenkoppelingen met toe
Het partikel toe komt voor in een tweetal naar betekenis onderscheiden types samenkoppelingen.
-
De betekenis is 'het verrichten van de werking die door het werkwoord genoemd wordt, in de richting van of ten gunste van iets of iemand'. Dit procedé is productief. Voorbeelden zijn:1toeblaffen, toebrullen, toegeven, toeroepen, toesissen, toestaan, toesturen.
-
De betekenis is 'het verrichten van de werking uitgedrukt door het werkwoord zodat het voorwerp van de handeling dicht is'. Voorbeelden van zulke samenkoppelingen met toe- zijn:2toebinden, toedraaien, toegooien, toehouden, toeknijpen, toeplakken, toeslaan, toestoppenHet procedé is productief, maar ondervindt concurrentie van samenkoppelingen met dicht- zoals dichtdoen. De voorkeur voor één van deze beide procedés is niet in alle delen van het taalgebied dezelfde: er is een duidelijke voorkeur voor toe- in Belgisch-Nederlands, dicht- heeft de voorkeur in Nederlands-Nederlands, vooral in de noordelijke provincies.
Verder lezen
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Geert Booij | juni 2022 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html; |