12.5.2.2.7 De achtervoegsels -matig en -haftig
Met behulp van het achtervoegsel -matig worden van substantieven adjectieven afgeleid zoals:
1doelmatig, handmatig, kunstmatig, plichtmatig, projectmatig, routinematig, stelselmatig
We spreken hier van een achtervoegsel, omdat matig gebruikt als zelfstandig adjectief een andere betekenis heeft. Andere voorbeelden van dit type adjectief zijn toneelmatig en fabriek(s)matig, zoals in:
In deze afleidingen ligt de hoofdklemtoon op de eerste lettergreep van het achtervoegsel. De betekenis van dergelijke afleidingen is 'volgens, overeenkomstig, in overeenstemming met -' (bijv. de rechtmatige eigenaar), of 'op de wijze van, als -' (bijv. een schetsmatige opzet).
Dit procedé is productief. De nieuwvormingen krijgen meestal een tussenklank -s- als het basiswoord op een volle klinker plus een van de
medeklinkers p, t, k, f, x, r,
l eindigt, bijv.
beleidsmatig,
getalsmatig,
gevoelsmatig (vergelijk
cijfermatig met
bestuursmatig). Voorbeelden
van het gebruik van dit type adjectief zijn de volgende zinnen:
De woorden regelmatig en middelmatig kunnen beschouwd worden als afleidingen van respectievelijk regelmaat en middelmaat.
Adjectieven op
-technisch
Verdieping
Adjectieven op
-technisch
Vergelijkbare adjectieven zijn die op -technisch, zoals in geheugentechnisch, verkeerstechnisch en verzekeringstechnisch. Deze
woorden kunnen ook beschouwd worden als samenstellingen met technisch, met de specifieke
betekenis ‘de techniek of het systeem betreffend’, maar -technisch kan ook een algemenere betekenis
‘betreffende’ hebben, zoals in imagotechnisch. Zie ook taaladvies.net:
-technisch .
Het achtervoegsel -haftig, met als betekenis 'de eigenschappen hebbend van/voor wie/wat het basiswoord noemt', komt slechts in een drietal woorden voor, te weten heldhaftig, krijgshaftig, manhaftig. De hoofdklemtoon ligt in de genoemde woorden op de eerste lettergreep van het achtervoegsel.
Verder lezen
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Geert Booij | juni 2022 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html; |