Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
12.5.2.2.7 De achtervoegsels -matig en -haftig
Met behulp van het achtervoegsel -matig worden van substantieven adjectieven afgeleid zoals:
1doelmatig, handmatig, kunstmatig, plichtmatig, projectmatig, routinematig, stelselmatig
We spreken hier van een achtervoegsel, omdat matig gebruikt als zelfstandig adjectief een andere betekenis heeft. Andere voorbeelden van dit type adjectief zijn toneelmatig en fabriek(s)matig, zoals in:
2aEnkele scènes in die film maken een erg toneelmatige indruk.
bDe tentoonstelling laat zien hoe de katholieke vroomheid van de laatste honderd jaar fabrieksmatig vorm kreeg.
In deze afleidingen ligt de hoofdklemtoon op de eerste lettergreep van het achtervoegsel. De betekenis van dergelijke afleidingen is 'volgens, overeenkomstig, in overeenstemming met -' (bijv. de rechtmatige eigenaar), of 'op de wijze van, als -' (bijv. een schetsmatige opzet).
Dit procedé is productief. De nieuwvormingen krijgen meestal een tussenklank -s- als het basiswoord op een volle klinker plus een van de medeklinkers p, t, k, f, x, r, l eindigt, bijv. beleidsmatig, getalsmatig, gevoelsmatig (vergelijk cijfermatig met bestuursmatig). Voorbeelden van het gebruik van dit type adjectief zijn de volgende zinnen:
3aHiermee wilde hij bedrijfsmatig panden verwerven om zo tot een risicospreiding van het vermogen te komen.
bHet is gebruik in de luchtvaartwereld dat maatschappijen verdragsmatig afgesproken vluchtschema's ongestoord uitvoeren.
cIs muziek maken voor jou een beroepsmatige bezigheid?
De woorden regelmatig en middelmatig kunnen beschouwd worden als afleidingen van respectievelijk regelmaat en middelmaat.
Adjectieven op -technisch
Verdieping
Adjectieven op -technisch
Vergelijkbare adjectieven zijn die op -technisch, zoals in geheugentechnisch, verkeerstechnisch en verzekeringstechnisch. Deze woorden kunnen ook beschouwd worden als samenstellingen met technisch, met de specifieke betekenis ‘de techniek of het systeem betreffend’, maar -technisch kan ook een algemenere betekenis ‘betreffende’ hebben, zoals in imagotechnisch. Zie ook taaladvies.net: -technisch .
Het achtervoegsel -haftig, met als betekenis 'de eigenschappen hebbend van/voor wie/wat het basiswoord noemt', komt slechts in een drietal woorden voor, te weten heldhaftig, krijgshaftig, manhaftig. De hoofdklemtoon ligt in de genoemde woorden op de eerste lettergreep van het achtervoegsel.
Verder lezen
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij juni 2022
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html;
    Interessante links