Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
11.4 Een overzicht van tussenwerpsels
De tabel hieronder geeft een overzicht van bijna 90 Nederlandse tussenwerpsels. Het is geen uitputtende lijst en niet alle vormen zijn noodzakelijkerwijs standaardtalig.
Zie Dhondt (2024) voor een problematisering van het beschrijven van een gesproken standaardtaal.
Omdat tussenwerpsels vooral voorkomen in (informele) gesprekken, is dit overzicht gebaseerd op het Corpus Gesproken Nederlands , een verzameling van opgenomen spraak in België en Nederland. Die audiofragmenten zijn getranscribeerd (uitgeschreven), en per woord is informatie over de woordsoort toegevoegd. In de tabel zijn alleen die vormen opgenomen die in het corpus gemarkeerd zijn als tussenwerpsel én 50 keer of meer voorkomen.
Voor elk tussenwerpsel wordt aangegeven hoe vaak het voorkomt in het corpus in totaal, in het Nederlandse deel, en in het Belgische deel. Voor het totaal gaat het om het absolute aantal voorkomens. Voor het Nederlandse en het Belgische deel wordt aangegeven hoe vaak een tussenwerpsel voorkomt per 1 miljoen woorden in dat deel van het corpus.
De tabel is gebaseerd op een versie van het CGN die in totaal uit 8.940.098 tokens (woorden, leestekens en getallen) bestaat. Het Nederlandse deel is 5.564.644 tokens groot, het Belgische deel 3.285.631 groot.
De tabel is daarop te sorteren. Zo zien we bijvoorbeeld dat de tussenwerpsels ja, uh en nee het meest gebruikt worden in het corpus, dat doeg alleen maar voorkomt in het Nederlandse deel, en awel alleen in het Belgische. Op basis van deze gegevens en informatie uit andere bronnen
Voor sommige tussenwerpsels is, geïnspireerd door de methode die wordt voorgesteld in Dhondt (2024), ook geschreven taal geraadpleegd, namelijk het krantendeel van het OpenSoNaR-corpus. Daarnaast is er gebruik gemaakt van Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022), het Stijlboek T800 van de VRT, en het Vlaams Woordenboek .
zijn er ook variatielabels toegekend; ook daar is de tabel op te sorteren. Verder wordt het gebruik van de tussenwerpsels geïllustreerd met behulp van voorbeelden uit het corpus,
Voor de leesbaarheid zijn de voorbeelden vaak wat ingekort.
waarvan sommige ook te beluisteren zijn.
Welke tussenwerpsels zijn niet opgenomen?
Verdieping
Welke tussenwerpsels zijn niet opgenomen?
Omdat de tabel gebaseerd is op de vormen die als tussenwerpsel gemarkeerd zijn in het Corpus Gesproken Nederlands én 50 keer of meer voorkomen, biedt die geen volledig overzicht van de tussenwerpsels in het Nederlands.
Sommige veelgebruikte tussenwerpsels ontbreken omdat ze niet als tussenwerpsel zijn aangemerkt in het corpus. Dat geldt bijvoorbeeld voor god (of God), dat voornamelijk als zelfstandig naamwoord is gemarkeerd, of zeg, dat voornamelijk als werkwoord is gemarkeerd, ook als ze als tussenwerpsels gebruikt worden, zoals in God, wat goed, zeg! Hetzelfde geldt voor wel en nou: die zijn vrijwel altijd gemarkeerd als bijwoord, ook als ze als tussenwerpsel gebruikt worden, zoals in Wel, d'r is een beetje verwarring en Nou, dat is gigantisch.
Andere tussenwerpsels ontbreken omdat ze minder dan 50 keer in het corpus voorkomen. Dat verklaart waarom goeiemorgen, goeiemiddag en goedemorgen bijvoorbeeld wel in de tabel staan, maar vergelijkbare groeten niet (goeienavond 46 keer, goedemiddag 34 keer, goedenavond 27 keer, goeienacht 3 keer, en goedenacht 0 keer). Ook pardon en oeps ontbreken omdat ze de drempelwaarde van 50 (net) niet haalden, net als bijvoorbeeld (vooral) Belgisch-Nederlands excuseer, salut en soit, en (vooral) Nederlands-Nederlands gut, jemig en gadver.
Een kleine groep vormen is om een andere reden niet opgenomen in de tabel. Ze zijn wel als tussenwerpsel aangemerkt in het corpus en komen ook meer dan 50 keer voor. Zo zijn la (59 keer) en sh (52 keer) niet opgenomen: la fungeert alleen in combinaties als (oh) la la als tussenwerpsel; sh komt alleen voor in herhalingen, namelijk drie à vijf keer sh achter elkaar. Noch is weh (103 keer in het Belgische deel) onderdeel van de tabel, omdat dat een variant op wel lijkt te zijn, en wel zelf niet is opgenomen. Bovendien zijn sommige tellingen samengevoegd, namelijk van vormen die qua uitspraak erg op elkaar lijken, zoals hm en hum.
Verder lezen
Tabel 1. Meest voorkomende tussenwerpsels in het Corpus Gesproken Nederlands.
Tussenwerpsel Label Opmerking Totaal aantal voorkomens (absoluut) Aantal voorkomens in NN-deel (per 1 miljoen tokens) Aantal voorkomens in BN-deel (per 1 miljoen tokens) Voorbeeld
ach Vaste combinaties: ach ja, ach nee, ach god, ach man. 1285 199,3 53,6
Hij heeft er ook nog plezier in en, ach, waarom dus niet?
Ach, zult u opperen, het gaat toch alleen maar om cannabis voor medisch gebruik?
afijn in NN, ST? Deze vorm komt af en toe voor in (informele) standaardtalige contexten in Nederland, maar het is onduidelijk in hoeverre die deel uitmaakt van de (informele) standaardtaal. Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022) classificeert afijn als informeel en spreektalig, waarbij spreektalig voor Van Dale overeenkomt met niet-standaardtalig. Zie ook enfin. 65 11,3 0,6
Jan fluistert ’t door aan Kees Priem. Kees Priem fluistert ’t door aan Aad Van Den Hoek. Afijn, dat gerucht ging zo van man tot man.
a(h)
In het CHN wordt vrijwel uitsluitend de transcriptie ah gebruikt, voor zowel de uitspraak a (zoals in maan) als ɑ (zoals in man).
Vaste combinaties: ah ja, ah nee, ah zo, ah oké. 16618 446,6 4301,5
Ah, wat oneerlijk. Ik kan daar niet tegen.
Hij heeft de universiteit vaarwel gezegd. 'Ah, dat wist ik nog niet.'
aha   565 61,5 67,9
Aha, nu komt de aap uit de mouw.
ai Vaak verdubbeld: ai ai, ai ai ai, ook aiai, aiaiai, enz. 361 7,9 96,5
Ai, het spijt me.
Dus je was te laat op je werk? -- Half uurtje. -- Ai ai ai, da's niet best, hè?
allee in BN, ST? Deze vorm komt geregeld voor in (informele) standaardtalige contexten in België, maar het is onduidelijk in hoeverre die deel uitmaakt van de (informele) standaardtaal. Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022) classificeert allee als spreektalig, wat in Van Dale overeenkomt met niet-standaardtalig. Ook allez. Vaste combinaties: allee ja, maar allee. 7937 0,9 2414,1
We hebben ook het centrum van Vichy verkend met een gids. Allee, ’t was eigenlijk allemaal heel goed georganiseerd.
Hij begint een sigaret te te ... allee, hij begint een sigaret te roken.
alsjeblieft Zie ook alstublieft. 206 29,1 13,4
Alsjeblieft, respecteer de stilte van het bos!
Wil je daar alsjeblieft even mee ophouden?
alstublieft Zie ook alsjeblieft. 87 6,8 14,9
Als u nog informatie heeft, alstublieft, belt u dan met [dit nummer].
’k Ga u wat koffie geven, hè. – Ja, geef mij wat koffie. -- Alstublieft.-- Dank je wel.
amai in BN, ST? Deze vorm komt geregeld voor in (informele) standaardtalige contexten in België, maar het is onduidelijk in hoeverre die deel uitmaakt van de (informele) standaardtaal. Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022) classificeert amai als spreektalig, wat in Van Dale overeenkomt met niet-standaardtalig.   728 0,2 221,3
Amai, mijn geheugen laat mij in de steek.
Een zeer mooie klimzaal trouwens, met vijftig touwen. -- Amai. -- Ongelofelijk.
au   81 12,9 2,7
Au, m’n been!
awel in BN, ST? Deze vorm komt geregeld voor in (informele) standaardtalige contexten in België, maar het is onduidelijk in hoeverre die deel uitmaakt van de (informele) standaardtaal. Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022) classificeert awel als spreektalig, wat in Van Dale overeenkomt met niet-standaardtalig.   2070 0 630,0
Waar geeft hij les? En op welke locatie is dat dan? – Awel, in de Zwartezusterstraat, hè. – Ah ja.
Ik heb trouwens daarstraks door ’t rood gereden, echt knal door het rood. Awel, ’t werd oranje en ’k dacht dat ’k het nog wel ging halen.
bah Vaste combinaties: ah bah, o bah, ja bah, hè bah, nee bah, bah ja, bah nee, bah bah. In Nederland vooral een expressief tussenwerpsel (afkeer), in België vaker een communicatief tussenwerpsel. 455 23,0 99,5
Ik had geen zin om te koken, bah.
Is dat niet te lastig? – Bah, dat valt nog mee.
bla Meestal verdubbeld: bla bla, bla bla bla, ook blabla, blablabla, enz. 150 17,4 16,1
Hij is echt niet zo'n vervelende jongen, of zo. Hij is altijd heel aardig en bla bla bla.
Ja, we doen een sessie dialect en een sessie standaardtaal, dus Belgisch en Nederlands-Nederlands. -- Ah ja, convergentie, divergentie, bla bla bla.
bon in BN, ST? Deze vorm komt af en toe voor in (informele) standaardtalige contexten in België, maar het is onduidelijk in hoeverre die deel uitmaakt van de (informele) standaardtaal. Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022) classificeert bon als spreektalig, wat in Van Dale overeenkomt met niet-standaardtalig. Vaste combinaties: ah bon, ja bon, maar bon. 136 0 41,4
Tot een andere keer, hè. – Ja bon, is goed.
bwa(h) in BN, ST? Deze vorm komt geregeld voor in (informele) standaardtalige contexten in België, maar het is onduidelijk in hoeverre die deel uitmaakt van de (informele) standaardtaal. De vorm is niet opgenomen in woordenlijst.org of Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022), maar komt wel voor in de lijst van te gebruiken tussenwerpsels in het Stijlboek T888 van de VRT (2017). Zie ook mwa(h). 260 1,3 77,0
Zeg, en hoe is 't met de gezondheid? – Bwa, een beetje hoesten nog en zo.
dag
Tellingen voor dag (94 NN, 219 BN, 313 totaal) en daag (64 NN, 118 BN, 182 totaal) samengenomen.
In Nederland kan ja dag gebruikt worden voor 'nee’. 495 28,4 102,6
Dag Mia, tot straks.
Ja dag! Dat ga ik dus niet doen!
doeg in NN Deze vorm komt af en toe voor in (informele) standaardtalige contexten in Nederland.   78 14,0 0
Is goed. Doeg!
doei in NN Deze vorm komt af en toe voor in (informele) standaardtalige contexten in Nederland. In Nederland kan ja doei gebruikt worden voor 'nee’. 222 39,4 0,9
Hé, tot zondag. -- Oké, tot zondag. -- Hé, doei.
Toen had ik ook zoiets van ja doei, ander keertje en anders maar helemaal niet.
enfin Zie ook afijn. 964 15,3 267,5
’k Heb dat nog nooit geweten, dat een dokter dat zo met een hamertje doet. Maar enfin, misschien ligt dat aan mij.
fff in BN, ST? Deze vorm komt af en toe voor in (informele) standaardtalige contexten in België, maar het is onduidelijk in hoeverre die deel uitmaakt van de (informele) standaardtaal. De vorm is niet opgenomen in woordenlijst.org of Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022). Ook ff. Zie ook pf(f). 85 0,2 25,6
Da's wel een, fff, acht- à negenhonderd kilometer.
foei Vaak verdubbeld: foei foei, foei foei foei enz. 57 5,0 8,8
Hè, vervelende hond! -- Foei!
Oh jongen, [ik heb het] gisteren druk gehad, foei foei foei foei foei foei.
gadverdamme in NN Deze vorm komt af en toe voor in (informele) standaardtalige contexten in Nederland. Ook gadver en varianten als gadverdarrie. 53 9,3 0,3
Al z'n boeken zaten onder de spinazie! – Gadverdamme. – Dat was echt goor.
godverdomme Ook godver en varianten als godverdorie en godverdikke. 100 11,7 10,7
Sorry dat 'k wat later bel, hoor. -- Ja godverdomme, ik zit hier maar te wachten en te wachten.
goedemorgen Zie ook goeiemorgen. 59 9,7 1,5
Hallo. -- Hai Sanne, goedemorgen.
goeiemiddag Ook goedemiddag. 59 4,5 10,3
Goeiemiddag. -- Met Albert? – Ja, goeiemiddag, Gerrit.
goeiemorgen Zie ook goedemorgen. 118 13,3 13,4
Goeiemorgen, welkom bij De Zevende Dag.
Verspilling? Hoeveel? -- Ja, anderhalf miljoen, geloof ik. – Goeiemorgen!
goh In Nederlands-Nederlands ook varianten als gos en gossie. 1676 110,7 322,6
Goh, ’t is toch ook wat, hè? Dat zal je toch maar overkomen.
Dat meisje was, goh, ik schat een jaar of zes.
ha Vaste combinaties: ha ja, ha nee. Ook vaak verdubbeld om lachen weer te geven: ha ha, ha ha ha, ook haha, hahaha enz. 828 57,9 154,0
Morgenavond gaan we kroegentocht houden. -- Ha, met wie?
Hilde heeft ons uitgenodigd.-- Ha ja, da’s juist, ja. Ik was 't niet vergeten, maar ik had er toch niet aan gedacht.
hai in NN Deze vorm komt af en toe voor in (informele) standaardtalige contexten in Nederland.   152 27,1 0,3
Hallo. – Hoi, met Anke. – Hai, Anke, hai. -- Hallo. -- Hoe is ’t? -- Goed.
hallo Vaste combinaties: ja hallo, hallo hallo. 931 124,7 70,3
Hallo? – Hallo, Katrien. -- Ah dag, papa!
Tellingen voor hei (4 NN, 57 BN, 61 totaal) hier toegevoegd.
Het is in België gebruikelijker dan in Nederland om aan het eind van de zin te gebruiken (zie ook ). 10048 448,9 2297,9
Degene die ’m vangt, zegt: , dat was een prima worp.
Daarom moet je dus Italiaans studeren, .
  43799 3353,3 7651,2
verdorie, wat moet ik met al die kranten?
Dat maakt eigenlijk niet zoveel uit, .
hm
Tellingen voor hm (9 NN, 1456 BN, 1465 totaal) en hum (911 NN, 235 BN, 1146 totaal) samengenomen.
Ook hum. 2611 165,3 514,7
Bent u iemand die graag reist? -- Hm ja, wie niet, hè?
Ik vind 't een heel goed interview. -- Hm. -- Ja, heel goed.
ho
Tellingen voor ho (250 NN, 202 BN, 452 totaal) en how (alleen 97 BN) samengenomen.
Vaste combinatie: ho maar. Ook verdubbeld: ho ho, ho ho ho enz. 549 44,9 91,0
Ho, ho, wacht even, ho, wacht!
Ik ben een fles Glenfiddich van vijftien jaar oud gaan kopen. – Ho, da’s wel duur, denk ik?
hoezo   560 93,4 12,2
Hij rijdt loeihard, man. Ja, echt niet leuk ook. -- Hoezo? Gevaarlijk, of zo? – Ja, voor mijn gevoel wel.
hoi vooral in NN Deze vorm komt geregeld voor in (informele) standaardtalige contexten in Nederland.   424 72,4 6,4
Hoi, hoe gaat 't met jou ?
Hoi hoi, ik ben het.
hoor   8408 1214,2 502,5
Dat heb ik best wel moeilijk gevonden, hoor.
Goed idee, maar of dat lukt? Ik weet het niet, hoor.
hu(h)
Tellingen voor hu en huh (27 NN, 5 BN, 32 totaal) samengenomen.
  1593 219,4 113,2
Ik sta gemiddeld een 4,8. Daar heb ik een zes voor gekregen, op m'n rapport. -- Huh? Een zes, hoe kan dat nou?
hup   152 19,9 12,5
Ga in je mand, hup!
Ik kom buiten: hup en weg is Nicky, hè .
ja
Tellingen voor jaja (16 NN, 454 BN, 470 totaal) hier toegevoegd.
Vaste combinaties: maar ja, dus ja; vooral in Nederlands-Nederlands o ja, nou ja, ja nou, ja precies; vooral in Belgisch-Nederlands ah ja, allee ja. Ook vaak verdubbeld: ja ja, ja ja ja, ook jaja, jajaja enz. 310223 34447,1 36077,4
Mensen komen toch voor Esther en mij. -- Ja ja. Esther uw vrouw, hè? -- Ja. -- Ja.
Zeg, maar hoelang is die dan onderweg? – Ja, twee dagen. – Oh, vreselijk. -- Maar ja, dat moet ze zelf weten natuurlijk, hè.
jawel   1629 209,2 141,5
Dat bod, dat lijkt nergens op. – Jawel, dat is een geweldige prijs!
Sokken hebben we nog niet opgeschreven. -- Jawel, ik wel.
jazeker   95 15,3 3,0
Albert, wil jij me nog een glaasje wijn inschenken? – Jazeker.
jee Van jezus. Vaste combinaties: o jee, ook wel ach jee en och jee. 363 58,8 11,0
O, dus je hebt nog helemaal niet gegeten? -- Nee. -- O jee.
Weet je wat ik vanavond heb gedaan? – Nou? -- Ik heb mijn fiets schoongemaakt. – Jee, wat goed.
jeetje vooral in NN Deze vorm komt af en toe voor in (informele) standaardtalige contexten, vooral in Nederland. Van jezus. Vaste combinaties: o jeetje, ja jeetje en jeetje zeg. 253 44,0 2,4
Ja maar jeetje, waarom bel je dat nou af?
joe vooral in NN Deze vorm komt af en toe voor in (informele) standaardtalige contexten, vooral in Nederland.   53 9,0 0,9
Hai, met Gina. -- Joe, met mij. -- Hai.
joh in NN Deze vorm komt geregeld voor in (informele) standaardtalige contexten in Nederland.   1266 225,9 2,7
Martijn, let nou een keer op, joh.
Dus ik loop naar hem toe. Ik zeg: joh, wat is 'r aan de hand?
jonge vooral in NN Deze vorm komt af en toe voor in (informele) standaardtalige contexten, vooral in Nederland. Vooral in de combinaties tjongejonge en sjongejonge, met mogelijke verdubbeling van jonge. 254 43,5 3,7
Tjonge jonge, wat een wedstrijd!
Daar ligt rotzooi, da’s niet te geloven, zeg. Sjonge jongejongejonge.
mja
Dit is wellicht een opeenvolging van hm of mmm en ja. De vorm mja is niet opgenomen in woordenlijst.org of Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022).
  191 11,0 39,6
Heb je nog gezellig met 'm kunnen babbelen? -- Mja, ach, dat gaat wel.
mm-hm
De schrijfwijze in het CGN is mm-hu, hier aangepast voor de leesbaarheid. Deze vorm is niet opgenomen in woordenlijst.org of Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022).
Zie ook uhuh. 10018 1331,4 794,1
Die plint moet dus wel aan die kast worden bevestigd. -- Mm-hm. -- En daar is verder niks voor bijgeleverd?
mmm   11484 1460,5 1021,7
’k Vond ’t waarschijnlijk ook niet echt belangrijk. -- Mmm? -- ’k vond 't waarschijnlijk niet echt belangrijk.
Da’s zeer slecht voor de rug, hè, zo krom buigen over een tafel. -- Mmm ja. Maar daarbij gaan zitten, dat gaat niet, hè. Daar zijn geen stoelen.
moh in BN, ST? Deze vorm komt af en toe voor in (informele) standaardtalige contexten in België, maar het is onduidelijk in hoeverre die deel uitmaakt van de (informele) standaardtaal. De vorm is niet opgenomen in woordenlijst.org of Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022).   58 0 17,7
Dat lijkt mij niet zo evident. – Moh, dat valt nog mee.
Voor een simpele ziel een simpele vraag. -- Moh. – ’t Is maar een grap, hé. -- Moh ja ja, ’k vind het grappig.
mwa(h)  Zie ook bwa(h) 70 9,9 4,6
Dan ben je om kwart voor elf thuis. – Mwa, da’s een mooie tijd.
En uw standpunt komt er dus op neer: de migratiestop die er nu bestaat opheffen is niet goed. – Mwa, ik denk dat u niet goed geluisterd hebt.
nee Vaste combinaties: o nee, nee hè, nee oké; in Nederlands-Nederlands nou nee, nee hoor, nee precies en nee joh; vooral in Belgisch-Nederlands ah nee. Ook vaak verdubbeld: nee nee, nee nee nee, ook neenee, neeneenee, enz. 52305 6683,3 4600,3
Had je liever soep met brood willen eten? – Nee, nee, niet echt.
We mogen toch niet klagen, hè Nele? Denk jij dat ik mag klagen? -- Nee hè. – Nee, nee nee. -- Zeker niet.
neeje in BN, -ST Deze vorm komt geregeld voor in (informele) standaardtalige contexten in België, maar lijkt geen onderdeel uit te maken van de (informele) standaardtaal. De vorm is niet opgenomen in woordenlijst.org of Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022), maar wel in het Vlaams Woordenboek , een verzameling van 'goed ingeburgerde' maar niet-standaardtalige woorden in Vlaanderen. Ook verdubbeld: neeje neeje, enz. 429 0 130,6
Eh, ’t is misschien ook van maïs. -- Neeje, ’k geloof dat ’t van tarwe was.
neen in BN Deze vorm komt geregeld voor in standaardtalige contexten in België. Ook verdubbeld: neen neen, enz. 1149 2,3 345,7
Hebben jullie al plannen voor volgend jaar? Opnieuw naar Frankrijk? -- Neen, ik weet het niet.
nietwaar   55 3,6 10,7
Nou, ’t moest toch een keer gezegd worden, nietwaar? – Zo is het.
nja
Dit is wellicht een opeenvolging van n(o)u en ja. De vorm nja is niet opgenomen in woordenlijst.org of Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022).
  415 41,0 56,9
Couperus vind ik wel leuk, Van Oudshoorn is een van mijn favoriete schrijvers. Uhm, nja, daar houdt het ook wel een beetje mee op.
Ik heb heel veel moeite met oude muziek. – Nja, da’s omdat dat verder van ons bed ligt, hè.
och Vaste combinaties: och ja, och god, och nee; in Nederlands-Nederlands och jee. Ook verdubbeld: och och, enz. 870 101,2 93,4
Ik heb voor ’t eerst weer getennist. – Och, wat lekker!
Hoe lang hebt u daar zo rondgetrokken? – Och, veertien dagen, zoiets?
oeh   290 37,7 24,3
Oeh, wat ruiken m’n handen naar knoflook, zeg.
’k Moet daar om zes uur zijn. – Oeh, da’s vroeg!
oei Ook verdubbeld: oei oei, enz. 964 10,2 276,0
Eén lijster? -- Een zanglijster, ja. En dat is wel een heel gezellig geluid, maar oei oei oei, wat fluit dat beest hard, hè. -- Ja ja.
Haar dochter is vorige week omvergereden door een auto. -- Oei! Toch niet ernstig?
o(h)
In het CHN wordt vrijwel uitsluitend de transcriptie oh gebruikt, voor zowel de uitspraak ɔ (zoals in zon of goh) als o (zoals in zoon). Dat gaat in tegen de meeste spellingsadviezen, zoals dat van Onze Taal , en ook Van Dale heeft twee verschillende lemma’s: o  (‘uitroep van verdriet, vreugde, bewondering, verbazing, aarzeling, onzekerheid enz.’) en oh  (‘uitroep van bewondering, bezorgdheid, enz.’). Tellingen voor oh en o (147 NN, 80 BN, 227 totaal) zijn samengevoegd.
Ook o. Vaste combinaties: oh ja, oh nee. Ook verdubbeld: oh oh, enz. 30192 4984,0 748,1
Die bal, die wordt van richting veranderd. Oh, die zit er bijna in! Die wordt bij toeval nog uit ’t doel gehouden.
Maar uh … Oh, wacht, ik ga even iemand binnenlaten.
oké Vaste combinaties: ja oké, nee oké; in Nederlands-Nederlands nou oké; vooral in Nederlands-Nederlands oh oké; vooral in Belgisch-Nederlands ah oké. Ook verdubbeld: oké oké, enz. 5806 715,8 545,8
Dan bel ik je zo nog even terug, oké? – Ja, dat is goed. -- Oké.
’k Was naar de fitness. -- Ah oké! En hoe was ’t?
pf(f) Ook pfff, pfft, enz. Zie ook ff(f). 682 3,1 202,4
Er waren veel mensen. -- Hoeveel? – Tja, pff, ’k weet niet. Een stuk of honderd.
Ze heeft één goed tentje, en dan één, ja, pff, gewoon minder goed. Zwaar.
poeh Ook verdubbeld: poeh poeh, enz. 138 21,7 5,2
Ik had echt geen inspiratie vandaag, poeh.
Hoe was 't werk? Poeh, druk, heel druk.
shit Vaste combinatie: oh shit. 158 21,0 12,5
Oh shit, we hebben die tafel vanavond nodig.
Goh shit, daar heb ik nog niet over nagedacht.
sjonge vooral in NN Deze vorm komt af en toe voor in (informele) standaardtalige contexten, vooral in Nederland. Vaak gedeeltelijk verdubbeld: sjongejonge, sjongejongejonge, enz. Zie ook tjonge en jonge. 68 11,7 0,9
[Hij was] op slag dood. -- Sjonge. -- Ja. Net anderhalf jaar getrouwd, of zo. – Bah. – Twee jaar, of twee of drie jaar getrouwd. -- Sjonge. -- Ja.
Dat duurde echt een kwartier, voordat ik die jongen had gevonden. -- Sjonge jonge, dat is ook stom.
sorry   865 118,8 62,1
Ja sorry, voorzitter, ’t gaat nou wel heel snel.
En dan blijkt dat dus een lerares Engels en Wiskunde te zijn. Sorry, Dúíts en wiskunde.
sst   66 10,4 2,4
Sst, hou ’ns even je mond.
tiens in BN Deze vorm komt geregeld voor in standaardtalige contexten in België.   112 0 34,1
Hij heeft een zoon ook nog. -- Ah tiens, dat wist ’k niet.
tja   484 33,8 90,1
Mmm, tja, sommige mensen zien daar de lol van in, hè.
’t Zal wel geen probleem zijn. -- Tja, ik hoop het.
tjonge vooral in NN Deze vorm komt af en toe voor in (informele) standaardtalige contexten, vooral in Nederland. Vaak gedeeltelijk verdubbeld: tjongejonge, tjongejongejonge, enz. Zie ook sjonge en jonge. 96 16,7 0,9
't Was inderdaad wel erg warm vandaag, tjonge, bij ons op kantoor ook weer.
Tjongejongejonge, wat een takkeweer.
uh
Tellingen eh (13 NN, 45 BN, 58 totaal) toegevoegd aan die voor uh.
  205228 27444,7 15981,1
Ik heb me op 't uh Arctisch Centrum in uh Groningen uh beziggehouden met uhm uh ja de ontdekkingsgeschiedenis van Antarctica.
Tegen wie spelen ze? – Uh, dat weet ik niet .
uhm   24197 2558,1 3032,0
Bent u daar gelukkig mee? Uhm neen, ik ben daar absoluut niet gelukkig mee.
Ik eet altijd havermout, uhm met, uhm met ahornsiroop.
uhuh
De schrijfwijze in het CGN is uhu, hier aangepast voor de leesbaarheid. Deze vorm is niet opgenomen in woordenlijst.org of Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022).
Zie ook mm-hm. 7543 27,5 2249,2
Ik ben ook drie maanden in Amerika geweest. -- Uhuh. -- En ik vind dat dat eigenlijk een hele verrijking geweest is.
verdomme   65 8,8 4,9
Hij had groot gelijk, verdomme.
Vorige zomer hadden we verdomme bijna vijfentwintig procent verlies.
verdorie   86 7,7 13,1
verdorie, wat moet ik met al die kranten?
Ja, ’t is toch verdorie een hele onderneming, hoor.
voilà in BN Deze vorm komt geregeld voor in standaardtalige contexten in België. Vaste combinaties: ja voilà, ah voilà. 589 1,1 177,4
Nu hoor ik het pas. – Ah, nu dringt het tot je door. -- Voilà.
Dat hoort d’rbij, hè. – Ja, voilà. -- Aan iedere medaille is een keerzijde, hè. – Ja, voilà,’ t is zo, da’s waar.
wablief(t)
Tellingen voor wablief (3 NN, 76 BN) en wablieft (96 BN) samengenomen.
in BN Deze vorm komt geregeld voor in (informele) standaardtalige contexten in België. 175 0,5 52,3
Nu zit ik in de negentiende eeuw. – Uhm, de Victoriaanse tijd. – Wablief? -- De Victoriaanse tijd. – Goh, Victoriaanse tijd.
’k Heb z’n ex-vriendin gezien. -- Wablieft? -- Ik heb z’n ex-vriendin gezien.
wah in BN, ST? Deze vorm komt af en toe voor in (informele) standaardtalige contexten in België, maar het is onduidelijk in hoeverre die deel uitmaakt van de (informele) standaardtaal. De vorm is niet opgenomen in woordenlijst.org of Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022). 65 0
Er waren een paar voorkomens van wah in het Nederlandse deel van het CGN, maar dat lijkt om een ander gebruik te gaan, namelijk aan het eind van de uiting: Daar kunnen wij niet mee vergelijken, wah? -- Nee. Nee. in NN, -ST Deze vorm komt zelden voor in (informele) standaardtalige contexten in Nederland en is niet opgenomen in woordenlijst.org of Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022).
19,2
Is het een slecht vonnis? Wah, uiteraard, wij gaan in beroep.
wauw Zie ook wow. 92 10,6 10,0
We hadden een eigen appartement. – Wauw, luxe!
Dat was echt met een enorme tuin midden in de velden. -- Oh wauw. Waar was het?
woh
De transcriptie woh wordt in het CGN gebruikt voor zowel de uitspraak /wo/ als /wɔ/. Deze vorm is niet opgenomen in woordenlijst.org of Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022).
  82 6,8 13,4
Die golven waren echt iets van vijf meter hoog, of zo, dat was echt wel iets te hoog. – Woh! [uitspraak: /wo/]
Zij is niks veranderd, niks. Woh, tuurlijk hé, een beetje verouderd. [uitspraak: /wɔ/]
wow Zie ook wauw. 81 7,9 11,3
Wow, het gaat onweren!
We gaan eerst in de Brugse gevangenis zingen en dan barbecuen bij m’n ouders, chic hé? – Wow!
zenne in BN, -ST Deze vorm komt af en toe voor in (informele) standaardtalige contexten in België, maar lijkt geen onderdeel uit te maken van de (informele) standaardtaal. De vorm is niet opgenomen in woordenlijst.org of Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022), maar wel in het Vlaams Woordenboek , een verzameling van 'goed ingeburgerde' maar niet-standaardtalige woorden in Vlaanderen. Het Stijlboek T888 van de VRT (2017) adviseert ondertitelaars hoor of zulle te gebruiken. Van Dale classificeert zulle als Belgisch-Nederlands en spreektalig, waarbij spreektalig voor Van Dale overeenkomt met niet-standaardtalig. Zie ook zunne. 79 0 24,0
Twee dagen achtereen, da’s veel, hè. -- Dat is wat veel, zenne. – Da’s veel, ja.
zuh in BN, -ST Deze vorm komt geregeld voor in (informele) standaardtalige contexten in België, maar lijkt geen onderdeel uit te maken van de (informele) standaardtaal. De vorm is niet opgenomen in woordenlijst.org of Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022). Het Stijlboek T888 van de VRT (2017) adviseert ondertitelaars hoor of zulle te gebruiken. Van Dale classificeert zulle als Belgisch-Nederlands en spreektalig, waarbij spreektalig voor Van Dale overeenkomt met niet-standaardtalig.   1308 0 398,1
Goh, dat is een moeilijke vraag, zuh. Ik weet dat niet.
zunne in BN, -ST Deze vorm komt af en toe voor in (informele) standaardtalige contexten in België, maar lijkt geen onderdeel uit te maken van de (informele) standaardtaal. De vorm is niet opgenomen in woordenlijst.org of Van Dale (Den Boon, Hendrickx & Van der Sijs 2022), maar wel in het Vlaams Woordenboek , een verzameling van 'goed ingeburgerde' maar niet-standaardtalige woorden in Vlaanderen. Het Stijlboek T888 van de VRT (2017) adviseert ondertitelaars hoor of zulle te gebruiken. Van Dale classificeert zulle als Belgisch-Nederlands en spreektalig, waarbij spreektalig voor Van Dale overeenkomt met niet-standaardtalig. Zie ook zenne. 116 0 35,3
Regen hebben wij heel weinig gehad, zunne. -- Ja. Ja allee, da’s goed, hè. – Ja. – Ja.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Ton van der Wouden mei 2024
    Interessante links