Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
26.1.2.2 Nevenschikking van zinnen
Verder lezen
1
Bij additieve aaneenschakelingen komt geen, bij intensiverende vrijwel geen nevenschikking van zinnen voor. De zinnen die als leden van de andere nevenschikkingen fungeren, zijn altijd zinnen met voor-pv en meestal mededelende zinnen. Inleidende aaneenschakelingen kunnen ook vragende zinnen zijn, bijv.:
1En wat dacht je van mijn nieuwe jurk?
2En wat hebben jullie voor nieuws te vertellen?
De zinnen kunnen ook onvolledig zijn, zoals in de volgende voorbeelden (die situationeel aaneenschakelend bedoeld zijn):
3En nu stil!
4En een nieuwe auto, wel ja!
2
In conditionele nevenschikkingen is het tweede lid altijd een mededelende en het eerste (naar de vorm) of een bevelende of een mededelende zin. Als men een mededelende zin als eerste lid gebruikt, dan correspondeert die doorgaans met een bevelzin: het onderwerp moet een persoonlijk voornaamwoord van de tweede persoon zijn en de persoonsvorm moet als tijdsvorm het presens hebben. Vergelijk:
5aBetaal die oude man en ik laat je gaan.
bJe betaalt die oude man en ik laat je gaan.
Omdat het bevel in de eerste zin een 'pseudo-bevel' is (zie ook(28.3.4.2, sectie 1)), kan het van de gewone bevelen in vorm afwijken. Zo kunnen bijv. ook toestandswerkwoorden als gezegde gebruikt worden. Vergelijk de pseudo-bevelen in de (a)-zinnen en de gewone bevelen in de (b)-zinnen:
6aWoon maar eens in een kamer van twee bij twee en je zult begrijpen hoe die mensen leven.
bWoon in een kamer van twee bij twee!uitgesloten
7aLig als leek maar eens een dag op zo'n spijkerbed en je bent rijp voor het knekelhuis.
bLig op zo' n spijkerbed!uitgesloten
Pseudo-bevelen kunnen ook wel zonder nevengeschikte zin voorkomen, als uit context en/of situatie duidelijk is wat er bedoeld wordt:
8(Nou, ) woon maar eens in een kamer van twee bij twee!vergelijk 6a en 6b
9Lig maar eens op zo'n spijkerbed!vergelijk 7a en 7b
Ook werkwoorden als durven en worden kunnen als gezegde fungeren:
10Durf nog een keer naar boven te komen en ik gooi je de trap af.
11Word eens afgetuigd door dergelijke kerels en je bent kreupel voor je hele leven.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links