1.1.3.1.10 De klinker
ʏ
De ʏ is een
geronde, half gesloten,
ongespannen
voorklinker. Deze klinker komt voor in woorden als
put
pʏt,
gum
ɣʏm
en
nul
nʏl. De klank
wordt altijd als u gespeld. Figuur 1
toont de positie van
ʏ in het
klinkerdiagram.
en
nul
nʏl. De klank
wordt altijd als u gespeld. Figuur 1
toont de positie van
ʏ in het
klinkerdiagram.Figuur 1. Positie van
ʏ
in het klinkerdiagram (Bron: Gussenhoven 1992: 47)
Verder lezen
Articulatie
De ʏ is een
geronde, half gesloten, ongespannen voorklinker. Bij de articulatie van
ʏ is
de tong in een relatief neutrale en ontspannen positie, terwijl de lippen gerond
zijn.
Figuur 2 is een MRI-afbeelding van de
ʏ in
put, gerealiseerd door een
mannelijke spreker uit de Randstad.
Figuur 2. MRI-afbeelding van de
ʏ
in put (Bron: Rietveld &
Van Heuven 2016: 67)
Duur
De ʏ is
fonetisch gezien kort.
Adank et al. (2004).
De absolute duur hangt onder andere af van factoren
als spreekstijl en spreeksnelheid. Volgens Van der Harst (2011: 323-324) is de
gemiddelde duur van de
ʏ
voorafgaand aan respectievelijk een
s en
een t 125 ms
en 89 ms in het Nederlands-Nederlands, en 97 ms en 77 ms in het Belgisch
Nederlands.Regionale variatie
In het Belgisch-Nederlands, wordt de
ʏ een
stuk geslotener uitgesproken dan in het Nederlands-Nederlands.
Zie Van der Harst (2011: 11).
Akoestische eigenschappen van de klinker y
Tabellen 1 en 2 geven een aantal voorbeeldzinnen met
ʏ in
verschillende fonologische contexten voor het Nederlands-Nederlands en Belgisch
Nederlands. Een overzicht van de referentiewaarden voor de eerste en tweede
formant (F1 en F2) van de
ʏ in
het Nederlands-Nederlands en Belgisch-Nederlands wordt gegeven op Taalportaal .
Tabel 1. Geluidsbestanden, golfvormen en spectrogrammen voor
ʏ in
verschillende fonologische contexten in het Nederlands-Nederlands.
| Woordgroep | Fonologische context | Geluidsbestand | Golfvorm/spectrogram |
| aan het nut van een correspondent | vóór obstruent | |
 |
| en rum drinkende piraten | vóór sonorant | |
 |
| het rode spul viel op zijn schone, witte blouse | vóór vloeiklank | |
 |
Tabel 2. Geluidsbestanden, golfvormen en spectrogrammen voor
ʏ in
verschillende fonologische contexten in het Belgisch-Nederlands.
| Woordgroep | Fonologische context | Geluidsbestand | Golfvorm/spectrogram |
| er is niets aan de ervaring dat van nut is | vóór obstruent | |
 |
| rum en cola met veel rum | vóór sonorant | |
 |
| er komt geel spul uit | vóór vloeiklank | |
 |
Fonologische analyse van de klinker ʏ
-
Distinctieve kenmerkenDe distinctieve kenmerken van ʏ kunnen als volgt worden gespecificeerd: [–hoog, –laag, –gespannen, +rond, –achter].
-
/ʏ/ als ongespannen klinkerSommige fonologen beschouwen ʏ wel als de ongespannen tegenhanger van ø. In het Nederlands-Nederlands namelijk klinkt de ø voor een r of een l min of meer als een gerekte ʏ (bijv. deur dʏ:r, geul ɣʏ:l).Zie Botma et al. (2012).Er zijn in het Nederlands echter geen woordparen waarbij ʏ en ø elkaar afwisselen. Bovendien is het onduidelijk of de ø voor r of l fonetisch gezien ook werkelijk een lange ʏ is (ʏ:).
Literatuur
Literatuur: Eijkman (1937), Collins & Mees (1984), Gussenhoven (1992),
Adank et al. (2004), Rietveld et al. (2004), Van der Harst (2011), Botma et
al. (2012), Rietveld & Van Heuven (2016).
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
| 3.0 | Kathy Rys | november 2020 | |
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html; |