Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
1.1.4.6 Lichte vs. donkere l
In het Nederlands wordt de l anders gerealiseerd naargelang deze klank aan het begin of het eind van een lettergreep staat. In een woord als lepel wordt de l dus op twee verschillende manieren gerealiseerd. Aan het begin van een lettergreep wordt de l als een lichte /l/ gerealiseerd, terwijl er op het einde van een lettergreep, met name voorafgaand aan een pauze of aan een andere medeklinker, een donkere /l/ gerealiseerd wordt, zie de voorbeelden in (1):
1lichte /l/
alat
lɑt
aplat
plɑt
donkere /l/
bbal
bɑl̴
bhalt
hɑl̴t
In het eerste geval wordt de l als een laterale approximant gerealiseerd, die weergegeven wordt als l . In het tweede geval wordt de l als een gefaryngaliseerde klank gerealiseerd –  weergegeven als –  waarbij de tongwortel duidelijk teruggetrokken is in de richting van de keelwand, en waarbij er lichter contact is tussen de tong en de tandkassen.
Collins & Mees (1996: 170); Botma & Van der Torre (2000: 19); Recasens (2012: 368)
Deze afwezigheid van een sterke afsluiting in de mond bij de donkere l is normaal gezien kenmerkend voor de realisatie van klinkers en van halfvocalen of glijklanken (nl. j en w). Een donkere l wordt in sommige gevallen en door sommige sprekers dan ook volledig gevocaliseerd, dat wil zeggen: als een klinker uitgesproken, zoals in de voorbeelden in (2).
Zie Botma & Van der Torre (2000: 17); zie ook Van Reenen (1986). In het geval van l op het woordeinde of l voorafgaand aan een medeklinker is er in bepaalde Vlaamse dialecten ook volledige vocalisatie van l, waarbij de l wegvalt en de voorafgaande klinker gerekt wordt; zie o.a. Rys (2007: 182-186).
2geel
ɣelɣew
meel
melmew
Niels
nilsniws
verniel
vərnilvərniw
Verder lezen
Deze allofonische variatie van de l, waarbij de realisatie afhangt van de positie in de lettergreep, komt ook voor bij andere sonorante medeklinkers, w, j en r. Ook deze medeklinkers worden aan het begin van een lettergreep gerealiseerd met een sterkere vernauwing in de mond, terwijl ze zonder afsluiting in de mond (namelijk als een approximant) geproduceerd worden als ze op het einde van een lettergreep staan:
Botma & Van der Torre (2000: 21) verklaren het verschillende gedrag van sonorante medeklinkers aan het begin vs. het einde van een lettergreep door middel van een analyse waarbij sonorante medeklinkers aan het begin van een lettergreep gedomineerd worden door de aanzet, waardoor ze meer consonantische eigenschappen krijgen, terwijl sonorante medeklinkers in de coda gedomineerd worden door de nucleus, waardoor ze meer vocalische eigenschappen krijgen.
Zie ook
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Kathy Rys november 2020
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html;
    Interessante links