De interpretatie die een ontkenning krijgt kan afhangen van de betekenis van het ontkende predicaat. In het volgende voorbeeld wordt simpelweg ontkend dat het regent:

Bij predicaten zoals regenen wordt de negatie in het algemeen contradictoir opgevat: een zin is waar óf zijn ontkende tegenhanger is waar, met andere woorden, het regent of het regent niet. Samen beschrijven de zin en zijn onkenning alle mogelijke situaties. We noemen dit soort predicaten daarom absoluut.

Bij andere (gradeerbare) predicaten is er evenwel een tussengebied mogelijk.

Deze interpretatie van ontkenning heet contrair.

We spreken van radicale negatie als niet de inhoud van de zin wordt ontkend, maar de eraan ten grondslag liggende vooronderstelling, bijvoorbeeld in:

In deze zin is de vooronderstelling dat de paus getrouwd is, omdat men alleen kan scheiden als men getrouwd is. Deze vooronderstelling is echter onjuist, omdat een (rooms-katholieke) paus normaliter nooit trouwt. Een zin met radicale negatie gaat gepaard met een afwijkend klemtoonpatroon: de klemtoon in (3) ligt op is. Ook heeft een dergelijke zin een merkwaardig echo-effect, waardoor de indruk ontstaat dat de zin eerder door iemand anders is uitgesproken zonder ontkenning. Een zelfde echo-effect krijgen we als we proberen een positief-polaire uitdrukking te ontkennen:

Als de negatie betrekking heeft op de talige vorm van een uiting in plaats van op de inhoud, spreken we van metalinguïstische ontkenning:

Ten slotte is er nog een gebruik van niet en andere ontkenningen waarin eigenlijk helemaal niets ontkend wordt, met name in suggestieve vragen:

Het woord niet in (7) is onbeklemtoond. Er is een traditie om dit onbeklemtoonde niet in vragen te beschrijven als een modaal partikel, en daar zijn ook wel goede redenen voor. Voorbeeld (8) laat evenwel zien dat deze lezing niet beperkt is tot het woord niet.

Het is ook mogelijk voorbeeld (7) uit te spreken met beklemtoond niet. In dat geval hebben we te maken met radicale ontkenning, de betekenis is dan zoiets als Ik dacht dat u mijnheer Drees was maar kennelijk heb ik ongelijk.

Dit gebruik van niet komt aan de orde in 29.3.2 Negatie en zinstype.