18.5.7.3.iii Eindgroepen met drie werkwoorden
Verder lezen
1
In groepen bestaande uit een vorm van een hulpwerkwoord van modaliteit +
hebben, zijn of worden (al dan niet met
te) + een deelwoord, kan het deelwoord op drie plaatsen staan:
aan het begin van de eindgroep, helemaal achteraan of tussen de beide
hulpwerkwoorden in; zie respectievelijk de (a) -,
(b) - en (c) -varianten van de volgende
voorbeeldzinnen:
Hoewel alle drie de volgordevarianten in de standaardtaal voorkomen, is de
mate waarin ze gebruikt worden niet in alle delen van het taalgebied en
niet in alle vormen van taalgebruik dezelfde.
Vooropplaatsing van het deelwoord (zoals in de (a) -zinnen) is
de meest gangbare volgorde in gesproken taal in Nederland.
Achteropplaatsing (zoals in de (b) -zinnen) komt vooral in
geschreven taal voor, het meest in journalistiek taalgebruik (vergelijk
ii 1). Tussenplaatsing van het deelwoord komt in
Nederland weinig voor.
In België is tussenplaatsing (zoals in de (c) -zinnen) in de
praktijk juist de gebruikelijkste volgorde, al wordt voor de standaardtaal
vaak de voorkeur gegeven aan een andere volgorde. Net als in Nederland
bestaat er een tendens om (vooral) in geschreven taal het deelwoord
achterop te plaatsen.
Ook de in ii 1 genoemde ritmische factoren kunnen
van invloed zijn op de keuze van de volgordevarianten. Vergelijk
4 met
5:
2
Als de drieledige eindgroep twee deelwoorden bevat (vergelijk
ii 3), dan zijn de volgende volgordes mogelijk:
Het zelfstandig werkwoord (in 6
toegewezen en in 7
gespaard) gaat verplicht aan het andere deelwoord vooraf. De
deelwoorden kunnen samen vóór of achter het hulpwerkwoord van tijd staan,
dan wel uiteengeplaatst worden zoals in
6c en
7c. Het is voorshands niet
duidelijk welke volgorde de voorkeur heeft.
Opmerking
Verdieping
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |