Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
5.6.9 Van + aanwijzend element
Verder lezen
1
In informele taal kunnen de aanwijzende voornaamwoorden deze, dit, die, dat en zulk(e), het woord dergelijk(e) en de naamwoordelijke constituent dit/dat soort een vaste verbinding aangaan met het voorzetsel van. De betekenis en de syntactische mogelijkheden van deze 'van-constructies' zijn gelijk aan die van zulk(e); verbindingen die met zo'n van-constructie beginnen, gedragen zich dan ook niet als voorzetselconstituenten, maar als naamwoordelijke constituenten (zie hiervoor verder [14.4.3.2]). Voorbeelden zijn:
1aHeeft u nog van deze pennetjes?informeel
bHeeft u nog zulke pennetjes?
2aVan dit glas vind ik het mooiste.informeel
bZulk glas vind ik het mooiste.
Deze van-constructies kunnen op twee manieren gebruikt worden, die onder 2 en 3 besproken worden.
2
De betekenis van de van -constructie is te omschrijven als: 'zulk(e)...als je hier voor je ziet', 'zulk(e)...als waar we het nu over hebben'. Het op van volgende woord is min of meer beklemtoond. In dit geval kunnen in principe alle onder 1 genoemde van -constructies gebruikt worden, met dien verstande dat van deze/van dit (soort) het betekeniselement 'dicht(er) bij', van die/van dat (soort)/van dergelijk(e) het betekeniselement 'ver(der) weg' bevatten (vergelijk(5.6.3.1, sectie 2)); van zulk(e) is in dit opzicht neutraal. Voorbeelden:
3(sprekend over een opvallend gekleed iemand in het gezelschap van spreker en hoorder: ) Hij draagt altijd van deze/van dit soort/van zulke gekke kleren.informeel
4A: Ze droeg handschoenen tot haar oksels, en een hoed met een veer van bijna een meter. B: Ze loopt altijd in van dergelijke/van dat soort/van zulke gekke kleren rond.informeel
5(in een winkel, terwijl men twee soorten pennetjes laat zien: ) Heeft u nog van déze/van zúlke pennetjes, of alleen maar van díe/van zúlke?informeel
6Ik houd meestal wel van zoete appels, maar van déze zoete appels vind ik níet lekker.informeel
7(wijzend: ) Van dít glas vind ik mooier, maar van dát glas is veel goedkoper.informeel
3
De betekenis van de van-constructie is minder nadrukkelijk dan de onder 2 bedoelde; ze is te omschrijven als: '..., je weet wel'. Het op van volgende woord is onbeklemtoond. In dit geval kunnen alleen die, dat en zulk(e) met van verbonden worden. Voorbeelden:
8aWie is dat in godsnaam!? Hij draagt van zulke gekke kléren!informeel
bWie is dat in godsnaam!? Hij draagt van deze/van dit soort gekke kléren!uitgesloten
9aIk vind Wilma heel aardig, maar ze loopt altijd in van die gekke kléren rond.informeel
bIk vind Wilma heel aardig, maar ze loopt altijd in van dergelijke/van dat soort gekke kléren rond.uitgesloten
10Er lag allemaal van dat fijne zánd op de grond, met figuren erin.informeel
11Hebt u nog van die chocola met hele nóótjes?informeel
12Ik houd van appels, maar van die/van zulke zóete appels vind ik niet lekker.informeel
Opmerking
Verdieping
Opmerking
Het graadaanduidende zulk(e) (5.6.6, sectie 1) kan ook in de vorm van zulk(e) voorkomen. In dit geval is zulk(e) beklemtoond en zijn andere van -constructies onmogelijk. Vergelijk met 8a en 9a hierboven:
iaHij draagt zúlke gekke kleren!
bHij draagt van zúlke gekke kleren!informeel
cHij draagt van díe gekke kleren!uitgesloten
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links