12.4.2.2.7 De vorming van zaaknamen
In het Nederlands zijn een aantal achtervoegsels, of suffixen, beschikbaar voor
de vorming van zaaknamen, dat wil zeggen, substantieven die gebruikt worden om
een object te benoemen. De meeste van deze suffixen worden ook gebruikt voor de
vorming van andere semantische categorieën zoals persoonsnamen, inwonersnamen, verzamelnamen en abstracta.
Verder lezen
Overzicht
Tabel (1) hieronder geeft een voorbeeld van elk suffix dat gebruikt kan worden
voor de vorming van een zaaknaam:
Tabel 1. De vorming van zaaknamen
basiswoord | woordsoort basiswoord | zaaknaam |
gieten | werkwoord | (de) giet-er |
schakelen | werkwoord | (de) schakel-aar |
transformeren | werkwoord | (de) transform-ator |
hertog | substantief | (het) hertog-dom |
heilig | adjectief | (het) heilig-dom |
eikel | substantief | (de) eikel-aar |
pruim | substantief | (de) pruim-elaar |
abt | substantief | (de) abd-ij |
makelaar | substantief | (de) makelaar-dij |
bloemist | substantief | (de) bloemist-erij |
boer | substantief | (de) boer-derij |
graaf | substantief | (het) graaf-schap |
dekken | werkwoord | (het) dek-sel |
Alle suffixen creëren de-woorden,
behalve de suffixen -dom, -schap en -sel, die zaaknamen vormen
met neutraal genus, dus
het-woorden.
-er en -ator
Het suffix -er (met de allomorfen -der en -aar) en het suffix -ator
vormen naast zaaknamen ook persoonsnamen (nomina agentis
zoals
werker,
en nomina patientis zoals
lijder) en abstracta.
Hierbij zijn diverse betekeniscategorieën in het spel, zoals de volgende
voorbeelden met -er illustreren:
betekenis | substantief op -er |
onpersoonlijk agens | zoem-er |
instrument | wijz-er |
object | bijsluit-er |
gebeurtenis | treff-er |
causatief | gill-er |
Woorden met de eerste drie betekenissen kunnen beschouwd worden als zaaknamen,
die met de laatste twee als namen voor abstracta. Veel substantieven op -er zijn polyseem. Zo kan het
woord zender een persoon aanduiden
die zendt, maar ook een instantie die communicatie verzorgt, of een instrument,
waarmee kan worden gecommuniceerd.
Zie Booij (1986). Van den Toorn (1997).
Ook substantieven op -er die niet van een
werkwoord zijn afgeleid kunnen zaaknamen zijn, zoals
dubbeldekker en
tienponder.Woorden op -ator kunnen zowel persoonsnamen als
zaaknamen zijn. Voorbeelden van zaaknamen zijn
condensator,
transformator en
vibrator.
Verder lezen
- 12.4.2.2.7.1 De achtervoegsels -er, -der, en -aar
- 12.4.2.2.7.2 Het achtervoegsel -ator
- 12.4.2.2.7.3 Het achtervoegsel -dom
- 12.4.2.2.7.4 Het achtervoegsel -elaar (-aar)
- 12.4.2.2.7.5 Het achtervoegsel -ette
- 12.4.2.2.7.6 Het achtervoegsel -ij (-dij, -erij, -derij)
- 12.4.2.2.7.7 Het achtervoegsel -schap
- 12.4.2.2.7.8 Het achtervoegsel -sel
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Geert Booij | juni 2022 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html; |