Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
12.5.2.1.1.3 De uitheemse voorvoegsels non-, in- en a-
Non-, in- en a- zijn uitheemse voorvoegsels, of prefixen, die voornamelijk met uitheemse adjectieven combineren.
Verder lezen
Non-
Bij enkele van oorsprong vreemde woorden wordt het ontkennende adjectief met non- gevormd, bijv.
1non-figuratief, non-conformistisch, non-actief
In-
Het voorvoegsel in- /ɪn/ (met de allomorfen ɪm vóór b, p, m, ɪŋ vóór k, ɪl vóór l en ɪr vóór r), treedt op in uitheemse woorden, die doorgaans als geheel ontleend zijn. Voorbeelden met in- (of allomorfen daarvan) zijn:
2inactief, inadequaat, inefficiënt, informeel, inhumaan, instabiel, incorrect
immaterieel
illegaal
irreëel
Sommige van deze woorden hebben een tegenhanger met on-, zoals onefficiënt en onstabiel.
A-
Het voorvoegsel a- (met de allomorf an- vóór een klinker) treedt op in uitheemse woorden, die doorgaans als geheel ontleend zijn. Voorbeelden met a(n)- zijn:
3apolitiek, areligieus, aseksueel, asociaal, asymmetrisch, atonaal
anaëroob, anorganisch
Dergelijke woorden met het voorvoegsel a- komen vooral voor in wetenschappelijk taalgebruik, bijv. anaëroob, aselect en atypisch in de woordgroepen anaërobe bacteriën, een aselecte steekproef en een atypisch ziektebeeld.
Betekenis
Qua betekenis sluit a- zich aan bij het neutrale niet-, vergelijk bijv. apolitiek/niet-politiek tegenover onpolitiek of areligieus/niet-religieus tegenover onreligieus. Maar het adjectief asociaal heeft dezelfde betekenis als, en is gewoner dan, onsociaal.
In- lijkt zich qua betekenis aan te sluiten bij het voorvoegsel on-: het drukt vaak een negatieve waardering uit, zoals in immoreel (‘in strijd met goede zeden’). Dit in tegenstelling tot het voorvoegsel a- in amoreel. Dergelijke betekenisverschillen zijn echter niet voor iedereen aanwezig. In veel gevallen komen woorden met verschillende negatieve prefixen zonder betekenisverschil naast elkaar voor, bijv. improductief/onproductief/niet-productief, instabiel/onstabiel, impopulair/onpopulair/niet-populair, irrelevant/niet-relevant.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij juni 2022
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html;
    Interessante links