Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
12.4.2.2.9 De vorming van abstracta
Voor de vorming van substantieven met een abstracte betekenis zijn een aantal inheemse en uitheemse achtervoegsels, of suffixen beschikbaar. Een aantal hiervan wordt ook gebruikt voor het vormen van woorden behorend tot andere semantische categorieën, en daarom worden ze in meerdere paragrafen over de vorming van substantieven door suffigering genoemd. Tot de abstracta horen namen voor gebeurtenissen, voor eigenschappen, en voor verschijnselen. Het zijn allemaal de-woorden, met uitzondering van de woorden op -isme, die het-woorden zijn.
Tabel 1. Afgeleide substantieven met abstracte betekenis
suffix type basiswoord voorbeeldwoord
-age werkwoord arbitr-age
-atie werkwoord confront-atie
-dom adjectief rijk-dom
-er werkwoord miss-er
-heid adjectief goed-heid
-arij werkwoord rijmel-arij
-erij werkwoord poch-erij
-ing werkwoord kap-ing
-isme adjectief vulgar-isme
substantief arbeider-isme
-iteit adjectief stabil-iteit
-(e)nis/-tenis adjectief droef-enis
werkwoord gebeur-tenis
-schap substantief balling-schap
adjectief zwanger-schap
-st werkwoord kom-st
-te adjectief leeg-te
-de adjectief lief-de
De suffixen die gebruikt worden om gebeurtenisnamen te vormen, komen ook voor in andere typen abstracte substantieven dan gebeurtenisnamen, en worden daarom hier genoemd.
Met behulp van -er kunnen gebeurtenisnamen afgeleid worden van werkwoorden. Voorbeelden van dit procedé zijn: giller, misser, schuiver, sisser.
De uitheemse suffixen die productief gebruikt kunnen worden zijn -age, -isme en -iteit. Daarnaast zijn er veel uitheemse substantieven waarin wel een suffix herkenbaar is, en dus ook een basiswoord of een wortel, maar zonder dat er sprake is van productieve woordvormingsprocessen:
Tabel 2. Gelede uitheemse substantieven
suffix voorbeeldwoorden
-ade kanonnáde, maskeráde, telefonáde
-asme orgásme, pleonásme, sarcásme
beklemtoond -íe fobíe, morfologíe, tiranníe
onbeklemtoond -ie agréssie, áctie, notítie
-ief aperitíef, explosíef, initiatíef
-iek akoestíek, ethíek, fonetíek
-itis bronchítis, meningítis, pleurítis
-ment traktemént, isolemént, signalemént
-uur advocatúur, censúur, kandidatúur
-ure blessúre, doublúre, procedúre
Verder lezen
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij juni 2022
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html;
    Interessante links