In (1) staat het partikel ná het werkwoordelijke gedeelte van het scheidbaar samengestelde werkwoord. In deze voorbeelden is het scheidbaar samengesteld werkwoord steeds het enige werkwoord in de (hoofd)zin. In dat geval vult het werkwoordelijke gedeelte de eerste pool, zoals bijvoorbeeld hield in (1a), en staat het partikel vlak voor de tweede pool (tegen in 1a). De polen worden gemarkeerd met verticale lijnen; de tweede pool is in de voorbeelden in (1) leeg, wat aangeduid wordt met het symbool Ø.

In (2) staat het partikel direct voor het werkwoord waar het bij hoort en worden ze aaneengeschreven als één woord. In (2a) is tegenhouden het enige werkwoord in een bijzin (die zomaar alle dure auto's tegenhouden). Het werkwoordelijke deel houden vult in dat geval de tweede pool en het partikel tegen staat er direct voor. In (2b)-(2d) staat het scheidbaar samengesteld werkwoord in de hoofdzin, net als in (1), maar staat er ook een hulpwerkwoord in de zin: had in (2b), worden in (2c) en kunt in (2d). In dat geval vult het hulpwerkwoord de eerste pool, vult het werkwoordelijk gedeelte van het scheidbaar samengesteld werkwoord de tweede pool, en staat het partikel daar direct voor.

In (2e) zijn er zelfs twee hulpwerkwoorden: zou en willen. De finiete vorm (de persoonsvorm) staat in de eerste pool, en willen staat bij drinken in de tweede pool. In dit geval staat het partikel op niet voor de tweede pool, maar in de tweede pool, direct voor het werkwoord waar het bij hoort, drinken. Dit wordt wel doorbreking van de tweede pool genoemd. (De volgorde op willen drinken is overigens ook mogelijk, zie (3e )hieronder.)

De voorbeelden in (3), ten slotte, tonen nog andere gevallen waarin het partikel los staat van het werkwoord. Als het scheidbaar samengesteld werkwoord de vorm heeft van een infinitief met te, staat te tussen partikel en werkwoord in, zoals in (3a) en (3b). En als niet alleen het werkwoord maar ook één of meer hulpwerkwoorden in de tweede pool staat, kan het partikel aan die werkwoordelijke eindgroep voorafgaan, zoals in (3c)-(3e). Er staan dan één of meer hulpwerkwoorden tussen het partikel en het bijbehorende werkwoord in.

Ook samengestelde adposities kunnen het partikel vormen van een scheidbaar samengesteld werkwoord. Voorbeelden zijn achteraan, achteraf, vooraf en voorop als bijwoorden met een lokale, soms temporele betekenis, zoals geïllustreerd wordt in de zinnen in (4a) en (4b).

FL/KR toegevoegd. Twijfelgeval, aangezien er naar de oude ANS wordt verwezen.De vorige versie van de ANS noemt de volgende mogelijke werkwoorden: achteraanblijven, achteraankomen, achteraanlopen, achteraanstellen, achterafbrengen; voorafgaan; vooropgaan, vooroplopen, vooropstellen, vooropzetten. Met name de werkwoorden met de partikels achteraan en achteraf zijn in het hedendaagse Nederlands niet meer gebruikelijk en worden door Van Dale als verouderd beschouwd. Zie ook Syntax of Dutch: Intransitive adpositions and particles .

Bijwoorden met een richtingaanduidende, soms temporele betekenis zijn ook mogelijk, onder andere achterna, achterom, achterop, achteruit, omhoog, omlaag, voorbij, vooruit, zoals in de voorbeelden in (4c) - (4f). Deze bijwoorden vormen in het hedendaagse Nederlands in een groot aantal gevallen het eerste lid van een scheidbaar samengesteld werkwoord, wat blijkt uit de vele mogelijkheden die Van Dale noemt (o.a. achternadraven, achternafietsen, achternahollen, achternajagen, achternakijken, achternabrullen, achteromkijken, achteromlopen, achteropfietsen, achteropkomen, achteruitglijden, achteruitkruipen, achteruitparkeren, omhoogkijken, omhoogklauteren, omhoogscrollen, omlaagbuigen, omlaagdrukken, omlaagscrollen, voorbijdraven, voorbijdringen, voorbijrijden, vooruitbewegen, vooruitbladeren, vooruitstormen). Het procedé waarbij dergelijke scheidbaar samengestelde werkwoorden gevormd worden, is in het geval van deze bijwoorden nog productief, wat betekent dat er nog steeds nieuwe woorden op deze manier worden gevormd. De voorbeelden onhoogscrollen en omlaagscrollen illustreren dit, aangezien het werkwoord scrollen tot de recentere woordenschat van het Nederlands behoort.

Verder kunnen ook samengestelde adposities die fungeren als bijwoorden met een toestandaanduidende betekenis het eerste lid van een scheidbaar samengesteld werkwoord vormen, zoals achterover, omver, onderuit en voorover. Een werkwoord als omverschoppen bijvoorbeeld betekent dat er door de actie die wordt uitgedrukt in het tweede lid van het werkwoord, namelijk schoppen, een toestand ontstaat die door het eerste lid van het werkwoord wordt uitgedrukt, namelijk ‘het omver zijn’. Het procedé waarbij dergelijke scheidbaar samengestelde werkwoorden worden gevormd is voor al deze bijwoorden nog productief in het Nederlands. De bijwoorden komen in een groot aantal werkwoorden voor (o.a. achteroverbuitelen, achteroverduikelen, achterovervallen, voorovertuimelen, omvergooien, omverwerpen, omverwaaien, onderuithalen, onderuitgaan, onderuitzakken), zoals geïllustreerd wordt in (5a) – (5c). Ook aaneen, bijeen, dooreen, ineen, opeen, en uiteen zijn bijwoorden met een toestandaanduidende betekenis, die als eerste lid van een scheidbaar samengesteld werkwoord kunnen optreden (bijvoorbeeld in aaneenschrijven, bijeenbinden, bijeendrommen, bijeenblijven, dooreengroeien, dooreenklutsen, ineengroeien, ineendraaien, opeenstapelen, opeenliggen, uiteenhalen, uiteenbarsten, uiteendrijven). Afgezien van bijeen en een aantal gevallen met aaneen, komen zulke werkwoorden vooral voor in het Belgisch-Nederlands. Voorbeelden hiervan zijn (5d)-(5g):

Adposities zonder complement kunnen vrij makkelijk op de eerste zinsplaats gezet worden, zoals in (6a) en (6b). In (6b) is het partikel voor op de eerste zinsplaats gezet om contrast weer te geven (wat aangeduid wordt door de accenten, namelijk vóór). We kunnen erbij denken dat er ook een partij is die tegen stemde. Als de adpositie zonder complement fungeert als het eerste lid van een scheidbaar samengesteld werkwoord daarentegen, dan ligt vooropplaatsing van het partikel minder voor de hand, zoals geïllustreerd wordt in (6c) voor het scheidbaar samengesteld werkwoord voorstaan met als betekenis 'aan de winnende hand zijn in het spel'.

Als de partikels voor en achter hier geïnterpreteerd worden als ruimtelijke intransitieve adposities (bijv. voor / achter het huis) is de vooropplaatsing wel zonder meer acceptabel. Zie Syntax od Dutch: Differences between intransitive adpositions and particles > Topicalization .

Toch zijn dergelijke vooropplaatsingen niet volledig uitgesloten, wat blijkt uit het voorbeeld in (6d).