Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
28.2.3.2 (On)zekerheidsmodaliteiten
Verder lezen
(On)zekerheidsmodaliteiten worden door de meest uiteenlopende grammaticale categorieën tot uitdrukking gebracht. Voorbeelden:
1Hij zal ongetwijfeld komen.
2Naar alle waarschijnlijkheid is het werk morgen klaar.
3Ze kan onderweg oponthoud gehad hebben.
4Dat middel wil wel eens helpen. ('Het helpt soms, misschien')
5Hebt u soms uw jas laten hangen? ('Is het mogelijk dat u uw jas hebt laten hangen?')
6Misschien komt alles weer goed.
7Ze schijnen met vakantie te zijn.
8Bij de brand zouden alle bewoners zijn omgekomen.
9Ze zullen wel niet meer komen.
10Hij kan zich best vergist hebben.
11Hij móet zich vergist hebben. ('Het kan niet anders of hij heeft zich vergist')
12Mocht hij nog eens komen, vraag dan of hij mij even opbelt.
13Hopelijk komt er gauw een einde aan de droogte.
Er zijn ook (on)zekerheidsmodaliteiten waarbij met behulp van een bepaling van modaliteit het beweerde expliciet afhankelijk wordt gesteld van de mening, het inzicht, de opvatting, etc. van de spreker of van derden. Voorbeelden (waarin de bepaling van modaliteit cursief staat):
14Mijns inziens is dat het beste wat je doen kunt.
15Naar verluidt zijn er weer coloradokevers gesignaleerd.
16Naar onze stellige overtuiging zal Bram het wel halen.
17U vergist zich naar het me toeschijnt.
18Het wil mij voorkomen dat u zich vergist.
De spreker geeft met het gebruik van dergelijke bepalingen expliciet aan dat het beweerde dat onder het bereik van de bepaling valt, niet zonder meer geldt, maar alleen binnen het bereik van wat in de bepaling gesteld wordt. In 14 zegt de spreker dus niet dat is het beste wat je kunt doen zonder meer, maar hij zegt dat dat naar zijn inzicht zo is. Daarbij wordt in het midden gelaten in hoeverre zijn inzicht beantwoordt aan de realiteit en het beweerde is derhalve onzeker. Hetzelfde geldt m.m. voor 15 t/m 18. In 15 zegt de spreker niet zonder meer dat er weer coloradokevers gesignaleerd zijn. Hij zegt alleen dat dat zo is voorzover zijn informatie hierover strekt. Het is zo naar verluidt. Daarbij wordt in het midden gelaten of datgene wat beweerd wordt ook overeenstemt met de werkelijkheid. In 16 wordt opnieuw niet zonder meer beweerd dat Bram het wel zal halen. Er wordt gezegd dat het de stellige overtuiging is van de spreker en anderen dat Bram het wel zal halen. In hoeverre die overtuiging aansluit bij de werkelijkheid is onzeker. In 17 en 18 wordt de mededeling u vergist zich enigszins afgezwakt door haar te relateren aan de overtuiging of het inzicht van de spreker (zoals ook in 14). Dit heeft het effect van bescheidenheid of voorzichtigheid: de spreker stelt niet zonder meer dat de ander zich vergist, maar geeft aan dat het hier alleen zijn eigen bescheiden mening betreft. Volgens de spreker is er sprake van een vergissing, maar dat hoeft nog niet te betekenen dat er ook werkelijk sprake is van een vergissing. Er is hier een duidelijk raakvlak met de voorzichtigheidsmodaliteiten (zie [28.2.2]).
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links