De vorming van samenstellingen is niet altijd een kwestie van het combineren van twee woorden volgens een abstract schema. Ze kunnen ook gevormd worden via analogie met een andere samenstelling. Een voorbeeld is de vorming van het woord vadertaal naar analogie van het woord moedertaal. De samenstelling moedertaal is een gevestigde samenstelling, en naar analogie daarvan kan vadertaal gevormd worden om de taal te benoemen die niet van de ouders in het algemeen, maar specifiek die van de vader is. Men kan zich het analogisch proces als volgt voorstellen:

waarbij dan op de plaats van het vraagteken het woord vader wordt ingevuld. Analogische vorming vinden we veel in creatief en speels taalgebruik. Hier volgen een aantal voorbeelden:

De interpretatie van de analogisch gevormde samenstellingen is buiten de concrete context niet altijd even gemakkelijk. Omdat boterbriefje de naam is voor een huwelijkscontract, is margarinebriefje de naam voor een samenlevingscontract, een contract met een lagere status, zoals ook margarine minder status heeft dan boter. Een komkommerwolf is een wolf die door sommigen waargenomen zou zijn, en waarover veel wordt geschreven in de komkommertijd, de tijd in de zomer wanneer er weinig belangrijk krantennieuws is. Een nieuwkomer is een immigrant die recent gearriveerd is, en zo is een oudkomer iemand die al lang geleden naar Nederland is geëmigreerd.

Analogische vorming van meerdere woorden vinden we op basis van de samenstelling tennisarm die gebruikt wordt om een bepaalde fysieke aandoening te benoemen. Naar analogie van dit metonymisch gebruik van het hoofd van de samenstelling arm als ‘aandoening aan de arm’ vinden we ook een aantal andere samenstellingen als benamingen van lichamelijke aandoeningen, zoals muisarm.

Van Santen (2007).