Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
18.5.4.10.ii Laten (permissief)
Verder lezen
Voor de hier beschreven gebruikswijze geldt net als voor het causale laten dat het verplicht groepsvormend is, dat het verbonden wordt met een infinitief zonder te en dat het lijdend voorwerp van de zin geïmpliceerd onderwerp van de infinitief is (vergelijk i 1).
Laten kan betekenen 'toelaten dat', 'toestaan dat', 'niet verhinderen dat':
1Hij liet behoorlijk met zich sollen.
2Als het mooi weer is, laten we de kinderen altijd in de tuin spelen.
3De leraar liet de leerlingen het werk overmaken.
Zinnen met laten zijn op zichzelf beschouwd vaak dubbelzinnig: zowel de interpretatie 'toelaten' als 'veroorzaken' is mogelijk (vergelijk wat hierover gezegd is onder i 2). Van de bovenstaande voorbeelden is alleen 1 praktisch gesproken ondubbelzinnig ('toelaten'). In 2 zijn beide opvattingen denkbaar en zullen zelfs context en situatie niet altijd een duidelijke keuze mogelijk maken. Ervan uitgaande dat de kinderen het in de tuin spelen leuk, en dat de ouders het gezond vinden, kunnen we zelfs stellen dat laten hier zowel 'toelaten' als 'maken dat' betekent. In 3 lijkt de causatieve interpretatie voor de hand te liggen, maar de situatie dat de leraar 'toestemming' of 'gelegenheid' geeft een bepaald werk over te maken, is niet ondenkbaar.
Opmerking
Verdieping
Opmerking
De infinitief bij laten heeft soms passieve betekenis. Bevat de zin een door-bepaling dan is de betekenis 'toelaten' nog duidelijk aanwezig:
iIk laat me door jou niet van de wijs brengen.= 'Ik laat niet toe dat ik door jou van de wijs gebracht word'
Zonder door-bepaling kan de betekenis van laten + infinitief naderen tot '...kunnen worden':
iiIk laat me niet van de wijs brengen.= 'Ik laat niet toe dat ik van de wijs gebracht word'/' Ik kan niet van de wijs gebracht worden'
Als de zelfstandigheid die door het onderwerp aangeduid wordt de door de infinitief uitgedrukte werking niet kan verrichten, maar alleen kan ondergaan, gaat de betekenis van laten'toelaten' geheel verloren; dat is het geval in wederkerende verbindingen als:
iiiGezouten vlees laat zich langer bewaren.formeel= 'Gezouten vlees kan langer bewaard worden'
ivDie gang van zaken laat zich gemakkelijk verklaren.formeel= '...kan gemakkelijk verklaard worden'
vDat laat zich raden.formeel
viDeze constructie laat zich niet zonder meer door de bovengenoemde vervangen.formeel= '...is niet te vervangen'
Zinnen met laten + infinitief in deze betekenis zijn beperkt in gebruik en behoren tot formele taal.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links