14.4.8 De determinator in een partitieve constructie
Verder lezen
Met behulp van een partitieve constructie kan men uitdrukken dat het over een deel van een
geheel gaat. Een voorbeeld:
1één van de
doosjes
De partitieve constructie in 1
geeft aan dat we het hebben over één doosje van alle doosjes die we
beschouwen.
We onderscheiden twee partitieve constructies:
-
de partitieve genitief;Deze partitieve constructie is archaïsch en wordt zelden gebruikt, bijv.:2één mijner tantesformeelZe komt ook voor in vaste uitdrukkingen, bijv.:3een dezer dagen
-
de constructie met het voorzetsel van;Deze constructie wordt doorgaans gebruikt in plaats van de partitieve genitief, bijv.:
De opeenvolging van determinatorelementen in de partitieve constructie ziet
er iets anders uit dan normaal
(vergelijk
[14.4.2]). Tussen de eerste en tweede positie staat in de partitieve
constructie namelijk het voorzetsel van (en in sommige
gevallen het voorzetsel uit (zie Opmerking 2).
In de partitieve genitief staat dat voorzetsel er niet, maar is het element
in de tweede positie gemarkeerd door een genitiefuitgang. De kern van de
naamwoordelijke constituent is hierbij een meervoudig substantief.
We geven tot slot van deze deelparagraaf in schema 14.8 een overzicht van verschillende determinatoren in een partitieve
constructie.
schema 14.8: Voorbeelden van
determinatorelementen in verschillende posities in een partitieve
constructie.
determinator | kern | ||||
1 | vz. | 2 | 3 | 4 | |
één | van | mijn | tantes | ||
een | mijner | tantes | |||
twee | onzer | kinderen | |||
bijna zestig | van | de | honderd | mensen | |
vijftig | van | de | bijna honderd | mensen | |
drie | van | Karels | boeken | ||
een stuk of drie | van | Walter | z'n | tien | adviezen |
veel | van | die | gekke voorbeelden | ||
één | van | de | velen | ||
zeven | van | de | tien |
Opmerking
Verdieping
Opmerking
In de laatste twee voorbeelden in schema 14.8 zijn de telwoorden velen en tien
zelfstandig gebruikt, dus als kern van de naamwoordelijke constituent.
Opmerking
Verdieping
Opmerking
Soms kan in plaats van het voorzetsel van ook het voorzetsel
uit gebruikt worden, bijv.:
i(Hij heeft slechts) zes
uit tien (vragen goed
beantwoord.)
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |