6.2.4.1.2 Omschrijving van de trappen van vergelijking met meer en meest
    
    
In onderstaande gevallen worden de trappen van
                    vergelijking niet regelmatig (namelijk met -er en
                        -st) maar door middel van omschrijving gevormd,
                    dat wil zeggen, met behulp van meer
                    en meest.
Verder lezen
Een aantal adjectieven die alleen predicatief gebruikt worden
Bij een aantal adjectieven die alleen predicatief gebruikt kunnen worden, worden zowel
                    de vergrotende als de overtreffende trap omschreven, bijvoorbeeld:
                
1De zorg van zo dichtbij
                            mee te maken heeft mijn passie juist aangewakkerd. Ik ben
                                nog meer begaan met
                            patiënten.
CHN
2Want steun aan de
                            operaties in Afghanistan maakt de Amerikanen meer
                                bereid hen te helpen als de Russen komen, is de
                            redenering.
CHN
3Dit type tuinliefhebber
                            is het meest geneigd milieuvriendelijke
                            bestrijdingsmiddelen aan te
                        schaffen.
CHN
Als adjectief gebruikte deelwoorden met een werkwoordelijke betekenis
Als adjectief gebruikte
                        deelwoorden die hun werkwoordelijke betekenis nog behouden hebben,
                    krijgen omschreven trappen van vergelijking. In deze gevallen komt vooral de
                    overtreffende trap vaak voor:
                
4In talloze schuren
                            groeien de meest gegeten paddenstoelen van ons
                            land.
CHN
5De successiewet is in
                            Nederland de meest
                            gehate belastingwet.
CHN
6Regulering is verreweg
                                het meest benauwend in de
                            dienstensector.
CHN
7Het omgekeerde kwam ook
                            voor: een meer zorgende vader en een stoeiende
                            moeder.
CHN
Toch zijn er ook als deelwoord gebruikte adjectieven met een werkwoordelijke betekenis die wel regelmatige trappen van vergelijking hebben, zoals:
                
8We dwalen verder door de
                            buitenwijken, langs steeds vervallener houten
                            huizen en zorgflats met echte
                        armoede.
CHN
9Met dit voor ogen houdt
                            de VHP regelmatig gesprekken met partijleden opdat ze
                                zich betrokkener voelen bij de
                            organisatie.
CHN
10Die paradox bestaat eruit
                            dat mensen in het drukkendste intellectuele
                            conformisme vallen en uiteindelijk helemaal niet meer
                            denken.
CHN
Twee bijzonderheden van een en dezelfde grootheid
Als twee bijzonderheden van een en dezelfde grootheid met elkaar vergeleken worden, wordt voor de
                    vergrotende trap doorgaans een omschrijving met
                            meer gebruikt,
                    bijvoorbeeld:
                
11De Irrawaddy delta in het
                            zuiden van het land is meer blauw
                            dan groen.
CHN
12De tas is meer
                                breed dan hoog en dat pakt handiger
                            in.
CHN
13Sommigen zijn zo
                            uitgeput, dat ze meer dood dan levend op de dijk
                            rond de boerderij blijven
                        liggen.
CHN
14 Het duel in Eindhoven was meer
                                spannend dan
                        fraai.
CHN
15Zijn speeches zijn meer emotioneel
                            dan rationeel, zonder franjes.
CHN
De regelmatige vergrotende trap komt in deze constructie echter ook wel voor, bijvoorbeeld:
                
16Om een hele vis te bakken
                            is een lange pan nodig, langer dan
                            breed.
CHN
De overtreffende trap van adjectieven op -st,
                        -sd, -s, -sk en -de
                Voor adjectieven die op -st of -sd (beide uitgesproken als
                            st)
                    uitgaan, wordt bij voorkeur de overtreffende trap met
                            meest gebruikt,
                        bijvoorbeeld:
                
17Dit gepantserde glas is
                                het meest
                        robuust.
CHN
18Ik vrees dat we ons meest trieste
                            seizoen tegemoet gaan en dat we niets zullen
                            winnen.
CHN
19Ik ben niet de beste,
                            schoonste of meest
                            vaste slaper.
CHN
20Zelf is hij misschien nog
                            wel het meest
                        verbaasd.
CHN
Voor de overtreffende trap van adjectieven op -isch,
                        -oos, -eus, -ees en -sk gebruikt men vrijwel altijd de omschreven
                    vorm:
                
21Het meest
                                hilarisch vond ik zijn conference over de stoel waarop
                            zijn zuster had gezeten.
CHN
22Het meest zinloze object dat ik in
                            een museumshop kocht, was een zakje met
                        hooi.
CHN
23Art & Lies is haar meest
                                ambitieuze boek.
CHN
24De Britten hadden toen hun meest
                                Europese regeringsvorm ooit: een
                            coalitie.
CHN
25 Ze verstoppen zich
                            achter de meest groteske alibi's, leugens en
                            uitvluchten om hun praktijken goed te
                        praten.
CHN
Eenlettergrepige adjectieven op -s krijgen meestal een omschreven
                    vorm als overtreffende trap, zoals in (26)-(28). Daarnaast komt de regelmatige vorm ook wel voor.
                        
                In het geval van vies is de
                            regelmatige vorm zelfs meer gebruikelijk.
                    
26Waar bent u het meest boos
                            over?
CHN
27Zelfs de meest grijze muis
                            veranderde door zijn lens in een opvallende
                            verschijning.
CHN
28De meest vieze diesels worden
                            extra belast.
CHN
Ten slotte wordt ook de overtreffende trap van adjectieven op -de bij voorkeur omschreven:
                
29Het is de meest
                                stupide stap in zijn
                        carrière.
CHN
Lange woorden en idiosyncratische gevallen
                Verder komt omschrijving met meer en
                            meest voor in een aantal
                    losstaande gevallen, bijvoorbeeld:
                
30Politici die falen, zijn
                                blijkbaar meer welkom dan bedrijfsleiders die
                            floppen.
CHN
31Maar het zijn duidelijk
                            niet de spelers die het meest
                            vermoeid zijn.
CHN
Maar daarnaast treft men ook aan:
                
32Sommige soorten lokale
                            kennis waren welkomer dan
                            andere.
CHN
33En dat de moeders
                                het vermoeidst en het meest
                                geïrriteerd waren als ze thuis zaten met hun
                            kinderen.
Science, 2004
Voorbeeld (33) laat overigens de neiging zien om omschreven vormen van de trappen
                    van vergelijking te gebruiken naarmate het adjectief meer lettergrepen telt: de
                    overtreffende trap van vermoeid
                    wordt hier niet omschreven, maar die van
                            geïrriteerd wel.
            
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen | 
| 3.0 | Kathy Rys | november 2024 | Een tussentijdse versie van dit hoofdstuk werd van commentaar voorzien door Maaike Beliën, Thomas Haga, Priscilla Heynderickx en Jack Hoeksema. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van dit hoofdstuk berust bij de redacteur(en). | 
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 6,../../data/archief/ans2/e-ans/06/body.html; | 
				
						
					