6.2.4.1.2 Omschrijving van de trappen van vergelijking met meer en meest
In onderstaande gevallen worden de trappen van
vergelijking niet regelmatig (namelijk met -er en
-st) maar door middel van omschrijving gevormd,
dat wil zeggen, met behulp van meer
en meest.
Verder lezen
Een aantal adjectieven die alleen predicatief gebruikt worden
Bij een aantal adjectieven die alleen predicatief gebruikt kunnen worden, worden zowel
de vergrotende als de overtreffende trap omschreven, bijvoorbeeld:
1De zorg van zo dichtbij
mee te maken heeft mijn passie juist aangewakkerd. Ik ben
nog meer begaan met
patiënten.
CHN
2Want steun aan de
operaties in Afghanistan maakt de Amerikanen meer
bereid hen te helpen als de Russen komen, is de
redenering.
CHN
3Dit type tuinliefhebber
is het meest geneigd milieuvriendelijke
bestrijdingsmiddelen aan te
schaffen.
CHN
Als adjectief gebruikte deelwoorden met een werkwoordelijke betekenis
Als adjectief gebruikte
deelwoorden die hun werkwoordelijke betekenis nog behouden hebben,
krijgen omschreven trappen van vergelijking. In deze gevallen komt vooral de
overtreffende trap vaak voor:
4In talloze schuren
groeien de meest gegeten paddenstoelen van ons
land.
CHN
5De successiewet is in
Nederland de meest
gehate belastingwet.
CHN
6Regulering is verreweg
het meest benauwend in de
dienstensector.
CHN
7Het omgekeerde kwam ook
voor: een meer zorgende vader en een stoeiende
moeder.
CHN
Toch zijn er ook als deelwoord gebruikte adjectieven met een werkwoordelijke betekenis die wel regelmatige trappen van vergelijking hebben, zoals:
8We dwalen verder door de
buitenwijken, langs steeds vervallener houten
huizen en zorgflats met echte
armoede.
CHN
9Met dit voor ogen houdt
de VHP regelmatig gesprekken met partijleden opdat ze
zich betrokkener voelen bij de
organisatie.
CHN
10Die paradox bestaat eruit
dat mensen in het drukkendste intellectuele
conformisme vallen en uiteindelijk helemaal niet meer
denken.
CHN
Twee bijzonderheden van een en dezelfde grootheid
Als twee bijzonderheden van een en dezelfde grootheid met elkaar vergeleken worden, wordt voor de
vergrotende trap doorgaans een omschrijving met
meer gebruikt,
bijvoorbeeld:
11De Irrawaddy delta in het
zuiden van het land is meer blauw
dan groen.
CHN
12De tas is meer
breed dan hoog en dat pakt handiger
in.
CHN
13Sommigen zijn zo
uitgeput, dat ze meer dood dan levend op de dijk
rond de boerderij blijven
liggen.
CHN
14 Het duel in Eindhoven was meer
spannend dan
fraai.
CHN
15Zijn speeches zijn meer emotioneel
dan rationeel, zonder franjes.
CHN
De regelmatige vergrotende trap komt in deze constructie echter ook wel voor, bijvoorbeeld:
16Om een hele vis te bakken
is een lange pan nodig, langer dan
breed.
CHN
De overtreffende trap van adjectieven op -st,
-sd, -s, -sk en -de
Voor adjectieven die op -st of -sd (beide uitgesproken als
st)
uitgaan, wordt bij voorkeur de overtreffende trap met
meest gebruikt,
bijvoorbeeld:
17Dit gepantserde glas is
het meest
robuust.
CHN
18Ik vrees dat we ons meest trieste
seizoen tegemoet gaan en dat we niets zullen
winnen.
CHN
19Ik ben niet de beste,
schoonste of meest
vaste slaper.
CHN
20Zelf is hij misschien nog
wel het meest
verbaasd.
CHN
Voor de overtreffende trap van adjectieven op -isch,
-oos, -eus, -ees en -sk gebruikt men vrijwel altijd de omschreven
vorm:
21Het meest
hilarisch vond ik zijn conference over de stoel waarop
zijn zuster had gezeten.
CHN
22Het meest zinloze object dat ik in
een museumshop kocht, was een zakje met
hooi.
CHN
23Art & Lies is haar meest
ambitieuze boek.
CHN
24De Britten hadden toen hun meest
Europese regeringsvorm ooit: een
coalitie.
CHN
25 Ze verstoppen zich
achter de meest groteske alibi's, leugens en
uitvluchten om hun praktijken goed te
praten.
CHN
Eenlettergrepige adjectieven op -s krijgen meestal een omschreven
vorm als overtreffende trap, zoals in (26)-(28). Daarnaast komt de regelmatige vorm ook wel voor.
In het geval van vies is de
regelmatige vorm zelfs meer gebruikelijk.
26Waar bent u het meest boos
over?
CHN
27Zelfs de meest grijze muis
veranderde door zijn lens in een opvallende
verschijning.
CHN
28De meest vieze diesels worden
extra belast.
CHN
Ten slotte wordt ook de overtreffende trap van adjectieven op -de bij voorkeur omschreven:
29Het is de meest
stupide stap in zijn
carrière.
CHN
Lange woorden en idiosyncratische gevallen
Verder komt omschrijving met meer en
meest voor in een aantal
losstaande gevallen, bijvoorbeeld:
30Politici die falen, zijn
blijkbaar meer welkom dan bedrijfsleiders die
floppen.
CHN
31Maar het zijn duidelijk
niet de spelers die het meest
vermoeid zijn.
CHN
Maar daarnaast treft men ook aan:
32Sommige soorten lokale
kennis waren welkomer dan
andere.
CHN
33En dat de moeders
het vermoeidst en het meest
geïrriteerd waren als ze thuis zaten met hun
kinderen.
Science, 2004
Voorbeeld (33) laat overigens de neiging zien om omschreven vormen van de trappen
van vergelijking te gebruiken naarmate het adjectief meer lettergrepen telt: de
overtreffende trap van vermoeid
wordt hier niet omschreven, maar die van
geïrriteerd wel.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Kathy Rys | november 2024 | Een tussentijdse versie van dit hoofdstuk werd van commentaar voorzien door Maaike Beliën, Thomas Haga, Priscilla Heynderickx en Jack Hoeksema. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van dit hoofdstuk berust bij de redacteur(en). |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 6,../../data/archief/ans2/e-ans/06/body.html; |