Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
6.2.4.1.2 Omschrijving van de trappen van vergelijking met meer en meest
In onderstaande gevallen worden de trappen van vergelijking niet regelmatig (namelijk met -er en -st) maar door middel van omschrijving gevormd, dat wil zeggen, met behulp van meer en meest.
Verder lezen
Een aantal adjectieven die alleen predicatief gebruikt worden
Bij een aantal adjectieven die alleen predicatief gebruikt kunnen worden, worden zowel de vergrotende als de overtreffende trap omschreven, bijvoorbeeld:
1De zorg van zo dichtbij mee te maken heeft mijn passie juist aangewakkerd. Ik ben nog meer begaan met patiënten.
CHN
2Want steun aan de operaties in Afghanistan maakt de Amerikanen meer bereid hen te helpen als de Russen komen, is de redenering.
CHN
3Dit type tuinliefhebber is het meest geneigd milieuvriendelijke bestrijdingsmiddelen aan te schaffen.
CHN
Als adjectief gebruikte deelwoorden met een werkwoordelijke betekenis
Als adjectief gebruikte deelwoorden die hun werkwoordelijke betekenis nog behouden hebben, krijgen omschreven trappen van vergelijking. In deze gevallen komt vooral de overtreffende trap vaak voor:
4In talloze schuren groeien de meest gegeten paddenstoelen van ons land.
CHN
5De successiewet is in Nederland de meest gehate belastingwet.
CHN
6Regulering is verreweg het meest benauwend in de dienstensector.
CHN
7Het omgekeerde kwam ook voor: een meer zorgende vader en een stoeiende moeder.
CHN
Toch zijn er ook als deelwoord gebruikte adjectieven met een werkwoordelijke betekenis die wel regelmatige trappen van vergelijking hebben, zoals:
8We dwalen verder door de buitenwijken, langs steeds vervallener houten huizen en zorgflats met echte armoede.
CHN
9Met dit voor ogen houdt de VHP regelmatig gesprekken met partijleden opdat ze zich betrokkener voelen bij de organisatie.
CHN
10Die paradox bestaat eruit dat mensen in het drukkendste intellectuele conformisme vallen en uiteindelijk helemaal niet meer denken.
CHN
Twee bijzonderheden van een en dezelfde grootheid
Als twee bijzonderheden van een en dezelfde grootheid met elkaar vergeleken worden, wordt voor de vergrotende trap doorgaans een omschrijving met meer gebruikt, bijvoorbeeld:
11De Irrawaddy delta in het zuiden van het land is meer blauw dan groen.
CHN
12De tas is meer breed dan hoog en dat pakt handiger in.
CHN
13Sommigen zijn zo uitgeput, dat ze meer dood dan levend op de dijk rond de boerderij blijven liggen.
CHN
14 Het duel in Eindhoven was meer spannend dan fraai.
CHN
15Zijn speeches zijn meer emotioneel dan rationeel, zonder franjes.
CHN
De regelmatige vergrotende trap komt in deze constructie echter ook wel voor, bijvoorbeeld:
16Om een hele vis te bakken is een lange pan nodig, langer dan breed.
CHN
De overtreffende trap van adjectieven op -st, -sd, -s, -sk en -de
Voor adjectieven die op -st of -sd (beide uitgesproken als st) uitgaan, wordt bij voorkeur de overtreffende trap met meest gebruikt, bijvoorbeeld:
17Dit gepantserde glas is het meest robuust.
CHN
18Ik vrees dat we ons meest trieste seizoen tegemoet gaan en dat we niets zullen winnen.
CHN
19Ik ben niet de beste, schoonste of meest vaste slaper.
CHN
20Zelf is hij misschien nog wel het meest verbaasd.
CHN
Voor de overtreffende trap van adjectieven op -isch, -oos, -eus, -ees en -sk gebruikt men vrijwel altijd de omschreven vorm:
21Het meest hilarisch vond ik zijn conference over de stoel waarop zijn zuster had gezeten.
CHN
22Het meest zinloze object dat ik in een museumshop kocht, was een zakje met hooi.
CHN
23Art & Lies is haar meest ambitieuze boek.
CHN
24De Britten hadden toen hun meest Europese regeringsvorm ooit: een coalitie.
CHN
25 Ze verstoppen zich achter de meest groteske alibi's, leugens en uitvluchten om hun praktijken goed te praten.
CHN
Eenlettergrepige adjectieven op -s krijgen meestal een omschreven vorm als overtreffende trap, zoals in (26)-(28). Daarnaast komt de regelmatige vorm ook wel voor.
In het geval van vies is de regelmatige vorm zelfs meer gebruikelijk.
26Waar bent u het meest boos over?
CHN
27Zelfs de meest grijze muis veranderde door zijn lens in een opvallende verschijning.
CHN
28De meest vieze diesels worden extra belast.
CHN
Ten slotte wordt ook de overtreffende trap van adjectieven op -de bij voorkeur omschreven:
29Het is de meest stupide stap in zijn carrière.
CHN
Lange woorden en idiosyncratische gevallen
Verder komt omschrijving met meer en meest voor in een aantal losstaande gevallen, bijvoorbeeld:
30Politici die falen, zijn blijkbaar meer welkom dan bedrijfsleiders die floppen.
CHN
31Maar het zijn duidelijk niet de spelers die het meest vermoeid zijn.
CHN
Maar daarnaast treft men ook aan:
32Sommige soorten lokale kennis waren welkomer dan andere.
CHN
33En dat de moeders het vermoeidst en het meest geïrriteerd waren als ze thuis zaten met hun kinderen.
Science, 2004
Voorbeeld (33) laat overigens de neiging zien om omschreven vormen van de trappen van vergelijking te gebruiken naarmate het adjectief meer lettergrepen telt: de overtreffende trap van vermoeid wordt hier niet omschreven, maar die van geïrriteerd wel.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taaladvies
    Dagenta
    Taalportaal
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Kathy Rys november 2024 Een tussentijdse versie van dit hoofdstuk werd van commentaar voorzien door Maaike Beliën, Thomas Haga, Priscilla Heynderickx en Jack Hoeksema. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van dit hoofdstuk berust bij de redacteur(en).
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 6,../../data/archief/ans2/e-ans/06/body.html;
    Interessante links