12.4.2.2.2.3 De achtervoegsels -e, -(t)(e)nis, -sel, -st,-t, en -te
De achtervoegsels, of suffixen, -e, -(t)(e)nis, -sel, -st,-t, en -te zijn inheemse
achtervoegsels waarmee substantieven gevormd kunnen worden op basis van
werkwoorden (nominalisatie). Ze worden niet of nauwelijks
productief gebruikt.
Verder lezen
Voorbeelden van gebruik
Tabel 1 toont voorbeelden van de nominalisaties van werkwoorden met de hierboven
genoemde achtervoegsels:
Tabel 1. Nominalisaties met inheemse achtervoegsels
suffix | basiswoord | afgeleid substantief |
-e | bidden | bed-e |
geven | gav-e | |
-nis | hinderen | hinder-nis |
storen | stoor-nis | |
-enis | verdoemen | verdoem-enis |
begraven | begraf-enis | |
-tenis | bekennen | beken-tenis |
gebeuren | gebeur-tenis | |
-sel | dopen | doop-sel |
vormen | vorm-sel | |
-st | dienen | dien-st |
gunnen | gun-st | |
-t | klagen | klach-t |
telen | teel-t | |
-te | beloven | belof-te |
sterven | sterf-te |
Bij woorden met -e zoals
bede en
gave treedt
klinkerverandering op. Ook bij woorden met het suffix -t kan klinkerverandering optreden; vergelijk
jagen/jacht en
klagen/klacht. Het suffix
-sel komt voornamelijk voor in
combinatie met overgankelijke werkwoorden, en duidt meestal het resultaat of het
middel van de handeling aan, zoals in
bouwsel respectievelijk
witsel. Ook worden er abstracte
nomina zoals verzinsel
mee gevormd.
Afleidingen met name en gave
Van samenstellingen met en afleidingen van het werkwoord nemen kunnen behalve substantivische afleidingen op -ing ook substantieven op -e afgeleid worden met de vorm -name. Soms is zelfs alleen een vorm op -name gebruikelijk. Bovendien zijn vormingen op -ing en op -name niet altijd zonder meer door elkaar te gebruiken aangezien in een aantal gevallen betekenisverschil opgetreden is. Voorbeelden zijn:
1aanname/aanneming ('het
aannemen') - in de betekenis 'veronderstelling' alleen
aanname en in de betekenis 'het aannemen
van werk (bijv. door een aannemer)' alleen
aanneming
deelname/deelneming - in de
betekenis van 'rouwbeklag' uitsluitend
deelneming
opname/opneming - alleen
opname in de betekenis '(het product van)
het opnemen van beelden of geluid'. In een ziekenhuis kan zowel
opname als opneming
plaats vinden
Naast samenstellingen met en afleidingen van het werkwoord
geven komt in substantivische
afleidingen daarvan -gave voor, bijv.
(prijs)opgave,
overgave,
teruggave,
(tekst)uitgave,
weergave, maar -geving in
toegeving,
vergeving. In samenstellende
afleidingen treedt echter vrijwel steeds -geving op, bijv. in
kennisgeving,
vormgeving,
wetgeving en
zingeving.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Geert Booij | juni 2022 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html; |