14.6.2 Voorzetselconstituenten
Verder lezen
1
Het verschil tussen nabepalingen en complementen in de vorm van een
voorzetselconstituent is niet scherp te trekken. (Vergelijk in dit verband
de hier besproken complementen met de voorzetselbepalingen
in
[14.5.3.6/i].) We spreken van complementen als het kernsubstantief
een min of meer vast voorzetsel bij zich heeft. Dit is bijvoorbeeld het
geval wanneer het substantief is afgeleid van een werkwoord dat een vast
voorzetsel bij zich heeft (bijv. 1),
of correleert met een constituent waarbij het substantief in een min of
meer vaste verbinding met het werkwoord optreedt, bijvoorbeeld de
toegang tot naast toegang hebben tot (zie
2). Ook kan er sprake zijn van een
min of meer vaste verbinding, zoals in
3 en
4.
1een schreeuw om
hulp
2de toegang tot de
geheimzinnige vallei
3een schot in de
roos
4een lot uit de
loterij
2
De plaatsingsmogelijkheden van voorzetselcomplementen komen overeen met die
van voorzetselbepalingen
(zie
[14.5.3.6/i2]). De plaats van voorzetselcomplementen is niet altijd
erg vast. Ze kunnen zowel voor als na bijwoordelijke constituenten
voorkomen, maar bij voorkeur ervoor, bijv.:
Ze komen gewoonlijk voor bijstellingen te staan, bijv.:
6een boek over
Diana, de ongelukkige vrouw van prins
Charles
Als de bijstelling echter een herhaling is (een correctie, een versterking
of een verzwakking), kan die ook voor het voorzetselcomplement komen, bijv.:
7De opstand, overigens een onzinnige
opstand, tegen Spanje (werd meedogenloos
neergeslagen.)
Bijzinnen die als nabepaling bij de kern optreden, staan altijd na
voorzetselcomplementen, bijv.:
8Het boek over
Diana, dat pas is verschenen, (is nu al een
bestseller.)
9De bespreking van het
milieuprobleem, die vorige maand in Genève plaatsvond, (krijgt
hopelijk spoedig een vervolg.)
Wanneer er naast het voorzetselcomplement ook nog een genitief aanwezig is,
komt de genitief er altijd voor te staan, bijv.:
10de opstand der edelen
tegen de koning
Komen er naast een voorzetselcomplement ook nog voorzetselbepalingen voor,
dan zijn er twee volgordes mogelijk, hoewel er bij van
-bepalingen een voorkeur is voor de volgorde waarbij de van
-bepaling voorop komt te staan. Vergelijk de onderstaande voorbeelden
waarbij het complement steeds cursief staat gedrukt.
Voorzetselcomplementen kunnen net als voorzetselbepalingen ook buiten de
naamwoordelijke constituent voorkomen waartoe ze behoren, bijv.:
13(Al gauw bleek dat er) een opstand
(ontstond) tegen de onderdrukker.
Dit wordt verder
in
[21.7.3.2/i1] besproken.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |