Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
12.3.2.2.1 Het achtervoegsel -(is)eer
Het achtervoegsel, of suffix, -eer vormt vaak een werkwoord in combinatie met een uitheemse wortel (1a), soms voorafgegaan door een uitheems prefix (1b):
1adoc-er(en), flamb-er(en), san-er(en), veget-er(en)
bab-sorb-er(en), im-plic-er(en), pro-duc-er(en)
Het suffix komt veel voor in combinatie met een zelfstandig naamwoord, maar een adjectief als basiswoord is ook mogelijk (zoals in bruuskeren), vooral bij de variant -iseer (zoals in moderniseren en stabiliseren).
Met een substantief als basiswoord zien we dit suffix onder meer optreden in de volgende werkwoorden:
2adresseren, alarmeren, asfalteren, portretteren, triomferen
Gebruik van de variant -iseer zien we in:
3Finlandiseren, moderniseren, motoriseren, pasteuriseren, stabiliseren, standaardiseren
Het suffix -iseer kunnen we analyseren als een morfeem -is- gevolgd door het suffix -eer, want bij de afleiding van substantieven van werkwoorden op -iseer door middel van -atie wordt het deel -is- van -iseer niet vervangen.
4modernis-eer / modernis-atie
motoris-eer / motoris-atie
stabilis-eer/ stabilis-atie
Werkwoorden op -iseer hebben de eigenschap dat het bijbehorende afgeleide substantief altijd een woord op -atie of op -ering kan zijn (bijvoorbeeld stabilisatie of stabilisering), terwijl dit niet altijd het geval is bij een werkwoord op -eer, zoals alarmeren waarbij alleen alarmering mogelijk is. We vinden -iseer ook aangehecht aan een eigennaam, zoals in endemolliseren ‘verworden/maken tot een commerciële omroep’ en milquetiseren ‘een tekst dermate bedelven onder onbegrijpelijke amendementen dat niemand nog weet wat er in staat', gevormd naar de Waalse politica Joelle Milquet.
In werkwoorden met -eer treedt veel stamallomorfie op, zoals in de volgende werkwoorden:
Tabel 1. Stamallomorfie in werkwoorden met -eer
basiswoord werkwoord met stamallomorf
applaus applaud-is-eren
commentaar commentari-eren
examen examin-eren
conditie condition-eren
retour retourn-eren
garant garand-eren
hypnose hypnot-is-eren
centrifuƷe centrifuɣ-eren
diftoŋ diftoŋɣ-eren
register registr-eren
orkest orkestr-eren
Deze stamallomorfie is niet uniek voor deze werkwoorden, maar treedt op in allerlei soorten uitheemse woordvorming. Zo treedt de stamallomorf condition- ook op in conditioneel, en orkestr- ook in orkestratie.
Verder lezen
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij juni 2022
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html;
    Interessante links