ANS | 9.4.2 Een overzicht van voorzetseluitdrukkingen

9.4.2 Een overzicht van voorzetseluitdrukkingen

De tabel hieronder geeft een zo volledig mogelijk overzicht van de Nederlandse voorzetseluitdrukkingen. Het gebruik van de voorzetseluitdrukkingen wordt geïllustreerd met behulp van voorbeelden. Bovendien wordt voor elke combinatie aangegeven hoe vaak ze in het Corpus Hedendaags Nederlands voorkomt, als indicatie van welke voorzetseluitdrukkingen heel frequent voorkomen en welke meer zeldzaam zijn.

Van het productieve patroontje ter …-ing van zijn alleen de vijf meest frequente combinaties uit het corpus opgenomen: ter uitvoering van, ter bescherming van, ter beschikking van, ter bevordering van en ter voorkoming van.

Wat betreft is ook opgenomen in het overzicht hieronder, ook al bestaat het niet uit een combinatie van een voorzetsel, een zelfstandig naamwoord en een voorzetsel. Het is een voorzetseluitdrukking die zich heeft ontwikkeld uit een bijzin met wat als onderwerp, betreft als persoonsvorm en een (achteropgeplaatst) lijdend voorwerp. Meer informatie over wat betreft ... en wat ... betreft is te vinden onder het overzicht.

Verder lezen

Voorkomen in CHN	Voorzetseluitdrukking	Voorbeeld
40070	in plaats van	Op tentamens wordt parate kennis in plaats van oorspronkelijk denken getoetst.
35886	op basis van	Het bakkerskoppel maakt nog koekjes op basis van oude, traditionele recepten.
19613	ten aanzien van	Banken hebben hun beleid ten aanzien van duurzaamheid vorig jaar verbeterd, maar de uitvoering ervan laat te wensen over.
19482	ten opzichte van	De Nederlandse mentaliteit ten opzichte van getalenteerde kinderen is de laatste jaren erg veranderd.
19360	als gevolg van	Als gevolg van het natte weer moeten veel wedstrijden worden afgelast.
18845	op grond van	Een moreel oordeel vellen op grond van onvolledige en veelal onjuiste informatie is een hachelijke zaak.
18524	onder leiding van	Op de website is een overzicht van de activiteiten, waaronder een wandeltocht door het heidegebied onder leiding van een gids.
17550	op het gebied van	De christelijke partijen staan meestal afwijzend tegenover vernieuwingen op het gebied van euthanasie.
16834	in verband met	Vrachtwagens mogen in verband met de verkeersveiligheid geen gebruik van de wisselstrook maken.
16604	met betrekking tot	Hierdoor kan de stad als werkgever niet voldoen aan haar verplichtingen met betrekking tot de sociale zekerheid.
16353	naar aanleiding van	Naar aanleiding van dat jubileum publiceert de geschied- en heemkundige kring Oud-Mechelen een gedenkboek.
15700	in tegenstelling tot	In tegenstelling tot het eiland Cyprus is Slovenië een exporteconomie.
15542	in de loop van	In de loop van de dag ontstaan enkele stapelwolken.
15479	in het kader van	In het kader van haar studie bos- en natuurbeheer liep ze 3,5 jaar geleden in Noorwegen stage.
11672	aan de hand van	Aan de hand van de voorwerpen in de koffer kunnen de senioren herinneringen ophalen aan hun verleden.
11213	met ingang van	Met ingang van mei presenteert de St. Petrus en Paulus Kathedraal maandelijks een zondagmiddagconcert.
10377	met behulp van	De omstandigheden van de brand werden grondig onderzocht, zelfs met behulp van honden, maar er werd geen oorzaak gevonden.
10144	in opdracht van	Het pronkstuk van de tentoonstelling is een koninklijk rijtuig dat in opdracht van Leopold II werd gebouwd.
9887	na afloop van	Na afloop van de voorstelling gaan de schrijver-filosoof en de theatermaker met het publiek in gesprek.
9366	in samenwerking met	Het onderzoek gebeurde in samenwerking met de universiteiten van Gent en Leuven.
9241	ten behoeve van	Wereldwijd is de walvissenjacht sinds 1986 verboden, al geldt een uitzondering voor vangst ten behoeve van de wetenschap.
8667	wat betreft	Wat betreft duurzaamheid is er weinig verschil aan te wijzen tussen bruinbrood en volkorenbrood.
8551	in ruil voor	Ook kochten sommige bouwers ambtenaren om in ruil voor informatie.
8510	door middel van	Hersenen, zenuwen en spieren doen hun werk door middel van hele kleine elektrische stroompjes in het lichaam.
8339	in de richting van	Vanuit de Keizerstraat mag het verkeer nu alleen rechtdoor of rechts afslaan in de richting van het casino.
8280	met het oog op	Met het oog op de volksgezondheid vind ik het onverantwoord om risico's te nemen.
7802	op verzoek van	Op verzoek van de rechter komen alle partijen de zaak voor de rechtbank toelichten.
7341	ter hoogte van	Op de E19 van Brussel naar Antwerpen zijn in de avondspits gisteren ter hoogte van Mechelen-Noord in korte tijd drie ongevallen gebeurd.
7055	ten koste van	Dierentuinen focussen zich meer op grotere zoogdieren ... – ten koste van de vogelsoorten.
6185	op het vlak van	De serviceflats voldoen aan de hedendaagse normen op het vlak van wooncomfort, woonveiligheid en toegankelijkheid.
6012	met uitzondering van	Vanavond is het veelal zonovergoten, mogelijk met uitzondering van de noordkust.
6006	in afwachting van	Zij zitten nog altijd vast, in afwachting van een rechtszaak die op 29 mei begint.
5810	in strijd met	Toen het uiteindelijk twaalf uur was, schoten we – geheel in strijd met de in Frankrijk geldende regels – een paar kleurige vuurpijlen de lucht in.
5636	ten tijde van	Het debat over het gebruik van het waterkanon brandde in augustus 2011 los, ten tijde van de grote rellen in Londen.
5532	bij wijze van	Wie vanuit het station van Genk naar het werk vertrekt, kan er binnenkort bij wijze van experiment een portie groenten achterlaten, om 's avonds met een kom verse soep naar huis te gaan.
5467	in geval van	Het klimteam van de brandweer stond klaar om in te grijpen in geval van nood.
4788	aan de vooravond van	Aan de vooravond van de verkiezingen is het nog steeds moeilijk een prognose te maken van de uitkomst.
4787	ter gelegenheid van	Ik wilde ter gelegenheid van mijn tachtigste verjaardag een zelfportret maken.
4443	onder invloed van	Onder invloed van licht, chloor en vocht wordt vermiljoen omgezet in een zwart kwiksulfide.
4326	omwille van	Deze kloof staat al van oudsher bekend omwille van haar rijke prehistorische vindplaatsen.
4166	ten zuiden van	Zwarte reigers leven ten zuiden van de Sahara.
4030	met inachtneming van	Een ander gerechtshof, in Arnhem, moet de zaak nu opnieuw behandelen met inachtneming van het arrest van de Hoge Raad.
3955	in overleg met	In overleg met alle schooldirecties werd gisteravond besloten de scholen in Leiden in elk geval maandag te sluiten.
3947	ten noorden van	Nog steeds wordt ons weer beheerst door een krachtig hogedrukgebied ten noorden van ons land.
3846	in overeenstemming met	In de afgelopen jaren heeft het circuit van Zandvoort een facelift ondergaan, in overeenstemming met de eisen van de Formule I.
3658	ter zake van	Het strafrechtelijk onderzoek ter zake van witwassen is eveneens beëindigd.
3043	met dank aan	De organisatie was alleszins goed, met dank aan de security die opvallend strak optrad.
2972	na verloop van	Na verloop van tijd groeide de behoefte aan een eigen ziekenhuis.
2931	in navolging van	Zuid-Korea heeft gisteren in navolging van China zijn luchtverdedigingszone uitgebreid.
2913	aan het adres van	[R]uim een derde van alle bedreigingen aan het adres van politici vindt plaats via sociale media.
2843	in het licht van	In het licht van de begrotingsdoelstellingen is het niet uitgesloten dat deze belastingvermindering de komende jaren verder zal worden afgebouwd.
2811	ten gevolge van	Hij had op weg naar hier vijf keer in een file gestaan ten gevolge van wegwerkzaamheden.
2670	in de plaats van	In de plaats van het afgekeurde biljet wordt er een nieuw biljet in gebruik genomen.
2657	in naam van	Er zijn zelfs monarchen geweest die in naam van de liefde afstand deden van hun troon.
2407	te midden van	Tsjetsjek woont buiten de stad in een wit huisje te midden van groen en bloemen.
2336	op initiatief van	Die legendarische band werd in 1965 opgericht op initiatief van pop-art meester en schilder Andy Warhol.
2231	met inbegrip van	Buitenlandse mogendheden, met inbegrip van de VS, wenden intussen de blik af.
2024	uit hoofde van	De landsrecherche doet momenteel verder onderzoek naar de herkomst van het wapen en de munitie en of de verdachte deze uit hoofde van zijn functie had verkregen.
1924	ten westen van	De brug, negentig kilometer ten westen van Berlijn, wordt gebruikt voor de snelle treinen van de Duitse spoorwegen.
1917	bij monde van	Deutsche Bank liet bij monde van een woordvoerster weten dat er niets klopt van de beschuldigingen.
1817	ten voordele van	Wat kunnen wij als ouders doen om haar erfdeel in te perken ten voordele van onze andere kinderen?
1784	ten oosten van	Honderden mensen verzamelden zich in de vroege ochtend bij het strand ten oosten van het Marriott Hotel.
1667	in samenspraak met	De burgemeester liet in samenspraak met de lokale politie alle leerlingen en het aanwezige personeel evacueren.
1583	in verhouding tot	Het Maasstad Ziekenhuis heeft in verhouding tot andere ziekenhuizen een zwakke financiële gezondheid.
1468	met behoud van	Als wij willen dat werklozen met behoud van uitkering aan de slag gaan, dan moeten wij dat goed regelen.
1399	ter grootte van	Een gebied ter grootte van zo’n vijf voetbalvelden ging in vlammen op.
1347	door toedoen van	Door toedoen van jagers en stropers [...] zijn dieren met grote slagtanden steeds zeldzamer geworden.
1302	onder aanvoering van	Onder aanvoering van Ronaldo was Portugal voor de rust de gevaarlijkste ploeg.
1256	onder toezicht van	Onder toezicht van bewapende politiemannen werd het bedrijf de afgelopen dagen compleet leeggehaald.
1190	in het bijzijn van	Gisteren tekende de talentvolle honkballer in het bijzijn van de notaris zijn contract.
1178	ter bevordering van	Is het regeringsbeleid ter bevordering van verkeersveiligheid op deugdelijke wijze tot stand gekomen?
1152	onder het mom van	Scholen en universiteiten monitoren het gedrag van hun scholieren en studenten, onder het mom van het bestrijden van online pesten.
1144	in antwoord op	Benedictus XVI deed zijn uitspraak in antwoord op een vraag van een journalist.
1120	ten overstaan van	Op de dag van het examen wordt het zegel van de envelop ten overstaan van getuigen verbroken en gaat iedereen aan de slag.
1115	met medewerking van	In maart 2005 lanceerden Canvas en Radio 1, met medewerking van De Standaard, de verkiezing van de Grootste Belg.
1023	met toestemming van	De optocht ging, met toestemming van de politie, van de Groenplaats naar de Zwartzustersstraat.
1013	op voorstel van	Op voorstel van Frankrijk sprak de [Veiligheids]raad donderdag over de humanitaire crisis in Syrië.
997	ten nadele van	Er waren „onvolledige” en „onjuiste” verklaringen aan het strafdossier toegevoegd, steeds ten nadele van de verdachten.
948	van de kant van	Vooral van de kant van de Partij van de Arbeid is de afgelopen jaren aangedrongen op Nederlandse aanwezigheid in Afrika.
926	onder redactie van	Volgens het boek Problematisch verzamelen (2012), onder redactie van José van Beers en Kees Hoogduin, is de grens tussen een hamsteraar en een liefhebber dun.
899	in weerwil van	Waarom huilen wolven? Met een volle maan heeft het, in weerwil van een bekende volkswijsheid, niks te maken.
894	aan weerszijden van	Aan weerszijden van deze smalle weg stonden voertuigen geparkeerd.
836	uit respect voor	In sommige wijken gingen mensen in het zwart stemmen uit respect voor de doden.
808	op bevel van	De doorzoekingen gebeurden op bevel van de drie officieren van justitie die met de zaak zijn belast.
791	ten bate van	De rest van de erfenis gaat in een trust ten bate van zijn kinderen uit een eerder huwelijk.
693	onder auspiciën van	Dit toernooi wordt onder auspiciën van de Surinaamse Dambond gehouden.
692	onder de vlag van	[G]isteren lag het boorschip Noble Don Taylor, dat onder de vlag van Liberia vaart, aangemeerd voor de Curaçaose kust.
682	uit naam van	Gebruik van geweld uit naam van welke religie dan ook is strafbaar.
652	op gezag van	Het persbureau Ansa meldde op gezag van de politie dat in het pakket een ontstekingsmechanisme en een radio-ontvanger zaten.
647	van de zijde van	Het interview leidde tot heftige reacties, niet alleen van commentatoren en politici, maar ook van de zijde van de kerk.
611	met gebruikmaking van	In ons dorp werden door de jachtopziener met gebruikmaking van ekstervangkooien vele honderden eksters geëlimineerd.
569	bij de gratie van	Een gemeenschap van burgers bestaat bij de gratie van gedeelde belangen.
559	ter wille van	Hoeveel vrijheid willen de mensen afgeven ter wille van de veiligheid?
529	ter voorbereiding op	Ouders doen hun kinderen op speciale cursussen ter voorbereiding op de test.
508	tegen betaling van	Tegen betaling van een meerprijs kan de wagen 280km/u bereiken.
499	naargelang van	Levensstijl en voedingsgewoonten verschillen naargelang van de sociale klasse waartoe men behoort.
486	in samenhang met	De bedoeling is dat monumentenzorg, archeologie en historische geografie meer dan tot nu toe in samenhang met elkaar worden bezien.
466	bij afwezigheid van	Achtergebleven zeemansvrouwen moesten bij afwezigheid van hun man zelf voor inkomsten zorgen.
450	in tegenspraak met	In tegenspraak met de heersende mening is een hangmat niet slecht voor de rug, juist omdat je gewicht er gelijkmatig door wordt verdeeld.
447	tot verbazing van	De roman [...] belandde in de bestsellerlijsten, tot verbazing van de auteur zelf.
424	onder de hoede van	Jonge vogels blijven achter, vaak onder de hoede van oudere soortgenoten.
419	ten bedrage van	[Hij] kwam in opspraak vanwege dubieuze declaraties ten bedrage van zes ton.
418	onder verwijzing naar	Toen Wolfgang probeerde het gebouw opnieuw te betreden, werd hij tegengehouden door een agent onder verwijzing naar de anti-terrorismewet.
394	ter nagedachtenis aan	Hij besloot daarom een monument te laten maken ter nagedachtenis aan de vermisten.
363	in het voetspoor van	De senatoren gingen, in het voetspoor van de Tweede Kamer, akkoord met de uitbreiding van de EU.
356	ten faveure van	De Amerikaanse luchtvaartautoriteiten hebben de regels om piloot te worden verscherpt ten faveure van de veiligheid.
325	op voorspraak van	Op het einde van zijn leven werd hij, op voorspraak van de koning, [...] tot de adelstand verheven.
313	op vertoon van	Op vertoon van een identiteitsbewijs betalen inwoners van Brugge 9 euro in plaats van 11 euro.
312	met medeweten van	[O]ok in de Bondsrepubliek [is er] sprake [...] geweest van systematisch dopinggebruik, met medeweten van de autoriteiten.
289	op instigatie van	[E]r zijn ook brieven op instigatie van Couperus’ weduwe Elizabeth vernietigd.
273	uit het oogpunt van	[O]p dit moment verdienen biobrandstoffen uit afval- of restproducten uit het oogpunt van duurzaamheid in principe de voorkeur.
246	zonder medeweten van	Zonder medeweten van zijn gegoede ouders ging Van de Velde (1863-1957) in 1880 schilderkunst studeren.
241	tot opluchting van	Als het dan toch tijd is voor het refrein doet iedereen, tot opluchting van de docente, precies wat ze hebben geleerd.
240	op het stuk van	Ook op het stuk van ruimtelijke ordening heeft de politicus een uitgesproken mening.
239	al naargelang	Al naargelang de bron overleefden 350.000 tot 500.000 Pontische Grieken de reis niet.
213	in tegenstelling met	In tegenstelling met de muskusrat mag de bruine rat wel met gif bestreden worden.
191	tot verdriet van	Bij een inbraak zijn onze smurfen verdwenen, tot verdriet van onze kinderen.
184	tot vreugde van	De eerste editie is inmiddels is uitverkocht, tot vreugde van de schrijver.
138	buiten medeweten van	Buiten medeweten van de partijtop stelde ze zich eveneens kandidaat.
121	bij gelegenheid van	Als theologe weet zij voor een breed publiek de waarde en betekenis van het geloof uit te leggen, zoals bij gelegenheid van koninklijke kerkdiensten.
81	uit kracht van	Belastingen van het Rijk worden geheven uit kracht van een wet.
70	ter attentie van	Stuur de uitslag voor 15 mei naar de redactie van W&O, ter attentie van ondergetekende.
65	in naam der	Zoals te verwachten viel, is niet iedereen verrukt over het reuze-croquetspel dat in naam der kunst wordt opgezet in het veelgebruikte park in Mahattan.
57	bij manier van	Er zijn mensen van wie we bij manier van spreken na vijf minuten weten welk vlees we in de kuip hebben. in BN: ST? Deze vorm komt af en toe voor in standaardtalige contexten in het Belgisch-Nederlands. Het is echter op basis van de beschikbare gebruiksdata niet duidelijk of hij tot de standaardtaal behoort.
57	ten gerieve van	Het bijzondere van dit schip is de extra aandacht die er ten gerieve van het publiek aan de indeling is besteed.
36	al naargelang van	Al naargelang van de vraag kun je dan de productiecapaciteit van een bepaald model verhogen en van een ander model verlagen.
18	ten detrimente van	[Deze karaktertrek] vormt de basis voor veel verkeerde beslissingen ten detrimente van de economische vooruitgang van ons land.
13	in naam des	Er wordt in de landen recht gesproken in naam des Konings.
3	ter fine van	De rechtbank is evenwel van oordeel dat deze verwijzing niet slaagt, nu de bewaring niet is opgelegd ter fine van uitzetting.Internet, geraadpleegd 26 november 2019
1	ten fine van	[H]et hof zal de zaak terugwijzen naar de rechtbank te Utrecht, ten fine van behandeling van en beslissing op het verzet van de betrokkene tegen de tenuitvoerlegging van het ... dwangbevel.Internet, geraadpleegd 26 november 2019

Wat betreft als voorzetseluitdrukking

Verdieping

Wat betreft als voorzetseluitdrukking

Ook de combinatie wat betreft is hierboven opgenomen als voorzetseluitdrukking: het is een vaste verbinding die een constituent vormt samen met een complement dat volgt, zoals ook in (i).

iaWageningen is de op een na belangrijkste stad ter wereld wat betreft de productie van wetenschappelijke kennis over biotechnologie.

bHet is een spannende, goedgemaakte film, maar volstrekt conventioneel wat betreft esthetiek en inhoud.

cIk zie geen reden waarom China op termijn niet een voorbeeld voor andere landen zou kunnen worden wat betreft duurzaamheid.

Als wat en betreft niet direct op elkaar volgen, zoals in (ii), hebben we niet te maken met een voorzetseluitdrukking, maar met een bijzin, waarin een lijdend voorwerp tussen het onderwerp wat en de persoonsvorm betreft in staat.

De combinatie wat ... aangaat komt qua betekenis dicht bij wat betreft ... en wat ... betreft in de buurt. Deze combinatie heeft altijd de vorm van een bijzin, zoals in (i) hieronder. Het is dus niet mogelijk om te zeggen: wat aangaat de inhoud van zijn individuele beslissingen of wat aangaat duurzaamheid.

iaEen magistraat moet dus onafhankelijk zijn wat de inhoud van zijn individuele beslissingen aangaat.

bNederlandse bedrijven doen het over het algemeen goed wat duurzaamheid aangaat.

iiaWat de productie van elektriciteit betreft is steenkool vandaag al de belangrijkste energiebron op onze aarde.

bCDA en VVD zitten wat de inhoud van het beleid betreft dichter bij elkaar dan CDA en PvdA.

cWat duurzaamheid betreft, mist het artikel een prachtige kans.

Deze volgorde is verplicht als het lijdend voorwerp uit een zelfstandig gebruikt voornaamwoord bestaat, zoals in wat mij betreft en wat dat betreft:

iiiaU verdient wat mij betreft een compliment.

bElke wedstrijd moet net weer iets beter gaan dan de vorige. Tot nu toe lig ik wat dat betreft op schema.

Literatuur

(Loonen 2003)
(Villada Moirón 2005)
(Van de Velde 2015)

ANS

Taalportaal

Taaladvies

versie	redacteur(en)	datum	opmerkingen
3.0	Maaike Beliën	januari 2021
2.1		januari 2019	Automatische conversie van ANS 2.0
2.0	W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn	1997	hoofdstuk 9,../../data/archief/ans2/e-ans/09/body.html;

Woordenboeken

Corpora en lexica

Overige bronnen