12.4.2.1.3 Versterking: de voorvoegsels aarts-, hyper-, mega-, super-, über- en ultra-
De voorvoegsels aarts-, hyper-,
mega-, super-, über- en ultra- hebben een
versterkende betekenis. Er worden substantieven mee afgeleid die uitdrukken dat een
bepaalde inherente eigenschap van de zelfstandigheid in kwestie, of een daaraan
toegeschreven eigenschap, in (heel) hoge mate aanwezig is. Aarts- en super- komen ook voor met een rangorde aanduidende
betekenis.
Verder lezen
Aarts-
Aarts- wordt gecombineerd met persoonsnamen die de bezitter
van een negatief gewaardeerde eigenschap aanduiden. De betekenis van de op die manier
gevormde afleidingen kan omschreven worden met 'een verstokte, onverbeterlijke (+
substantief)', bijv.:
1aartsbedrieger, aartsintrigant,
aartsleugenaar, aartsoptimist, aartsrivaal, aartsschurk
Met een gunstige betekenis komen voor:
aartsliefhebber en
aartsverzamelaar.
Hyper-, mega- en über-
Het betekeniselement 'overdrijving' is ook aanwezig bij de afleidingen met hyper-, mega- en über-:
2hyperconcentratie,
hypercorrectie, hypercultuur, hyperkritiek,
hypernervositeit
megaconcert, megadeal,
megameevaller, megaorder, megaster
übermacho, übernerd,
überoplichter, überpuber, überouder
Ultra-
Ultra- komt voor in enkele wetenschappelijke en technische
termen, zoals ultracentrifuge,
ultrafilter,
ultramarathon en
ultrastraling, maar ook in een woord als
ultragroep, ‘groep
zeer fanatieke voetbalsupporters’.
Super-
Voorbeelden met het versterkende super- zijn:
3superbenzine, superfort,
supermacht, supermarkt, supermens, supertanker
Het productieve super- wordt in deze versterkende betekenis
voornamelijk met niet-persoonsnamen verbonden.
Met de betekenis 'superbenzine' en 'supermarkt' komt
super ook als zelfstandig substantief
voor. In superwinst kan super- het betekeniselement overdrijving ('te grote winst')
bevatten. Niet tot het type met versterkende betekenis behoort onder andere
superdividend, waarin super- betekent 'boven (het bepaalde
gaand); extra'.
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Geert Booij | juni 2022 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html; |