12.4.2.2.4 De vorming van persoonsnamen
Persoonsnamen kunnen op een aantal manieren worden gevormd door middel van
suffigering. Naast substantivering van adjectieven door middel van het suffix -e, als in
(de)
goede worden de volgende
inheemse suffixen gebruikt om persoonsnamen te vormen:
Tabel 1. Afleiding van persoonsnamen
suffix | basiswoord | afgeleid woord |
-er ər | lop(en) | loper |
-aar ar | dien(en) | dienaar |
-der dər | hur(en) | huurder |
-erd ərt | vies | viezerd |
-aard ard | grijs | grijsaard |
-erik ərɪk | vies | viezerik |
-ling lɪŋ | naar | naarling |
Van deze suffixen is het suffix -er (en de allomorfen
-aar en -der), het
meest gebruikt, en productief. Ze combineren zowel met werkwoorden (zoals in
loper) als met substantieven
(zoals in wetenschapper). Bovendien
worden op die manier gevormde woorden ook gebruikt als inwonersnamen, zaaknamen en abstracta.
Naast inheemse suffixen zijn ook uitheemse suffixen betrokken bij de vorming van persoonsnamen, zoals de volgende woorden laten zien:
1Persoonsnamen met uitheemse suffixen
koloni-aal,
advoc-aat, diamant-air,
ordonn-ans, collect-ant,
bibliothec-aris, cine-ast,
gymnasi-ast, instig-ator,
asc-eet, republik-ein,
doc-ent, inspect-eur,
therap-eut, paroch-iaan,
polit-icus, Ajac-ied,
antisem-iet, august-ijn,
amanuens-is, lokett-ist,
ordinar-ius, stukad-oor,
don-or, dramat-urg,
logic-us
Van deze suffixen kan het suffix -ator productief gebruikt worden
bij werkwoorden met een stam op -eer, tenzij er al
een andere persoonsnaam met een uitheems suffix en dezelfde betekenis bestaat.
Het suffix -eer wordt dan vervangen. Naast
inspecteur is bijvoorbeeld
inspectator niet
mogelijk.
Tabel 2. Persoonsnamen op -ator
werkwoord op –er(en) | persoonsnaam |
animeren | animator |
collaboreren | collaborator |
coördineren | coördinator |
koloniseren | kolonisator |
organiseren | organisator |
Persoonsnamen worden gebruikt om te verwijzen naar mensen in het algemeen, of specifiek naar
mannelijke personen, met name als er een tegenhanger bestaat in de vorm van een
specifiek vrouwelijke persoonsnaam die in dezelfde context gebruikt wordt. Zo
is naast het substantief schrijver
de specifiek vrouwelijke persoonsnaam
schrijfster mogelijk
waardoor schrijver een uitsluitend
mannelijke interpretatie krijgt in een woordgroep als
schrijvers en
schrijfsters.
Verder lezen
- 12.4.2.2.4.1 Persoonsnamen met de suffixen -er, -aar en-der
- 12.4.2.2.4.2 Persoonsnamen met de suffixen -erd en -aard
- 12.4.2.2.4.3 Persoonsnamen met het suffix -erik
- 12.4.2.2.4.4 Persoonsnamen met het suffix -(e)ling
- 12.4.2.2.4.5 Persoonsnamen met het suffix -(en)ier
- 12.4.2.2.4.6 Persoonsnamen met het suffix -(i)aan
- 12.4.2.2.4.7 Persoonsnamen met het suffix -icus
- 12.4.2.2.4.8 Persoonsnamen met het suffix -iet
- 12.4.2.2.4.9 Persoonsnamen met het suffix -ist
- 12.4.2.2.4.10 Persoonsnamen met de achtervoegsels -ant, -ator/-ateur, -ent, -eur en -itor
Verder lezen
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
3.0 | Geert Booij | juni 2022 | |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html; |