21.5.3 De onderlinge volgorde van de elementen vlak vóór de tweede pool
Verder lezen
1
Als er in het middenstuk tegelijk een inherent element en een
voorzetselbijwoord voorkomen, dan gelden voor de onderlinge plaatsing de
volgende regels c.q. tendenties.
-
Een inherent element dat de vorm heeft van een voorzetselconstituent staat uitsluitend of bij voorkeur rechts van een voorzetselbijwoord, bijv.:1(Hij zei) |dat| hij niet mee naar huis |wilde gaan.|2Ik |heb| er lange tijd mee over buitenlandse politiek |zitten praten. |3Hij |bleek| er duidelijk mee in z'n sas |te zijn. |
-
Een inherent zinsdeel bestaande uit een adjectivisch of een substantivisch element staat uitsluitend of bij voorkeur links van een voorzetselbijwoord, bijv.:4(Het was duidelijk) |dat| hij er toch bang voor |was.|5(Je merkte) |dat| ze er niet opgetogen over |was.|6Ze |was| er erg ziek door |geworden.|7Je |zult| het er nog moeilijk mee |krijgen. |8Hij |is| er op den duur krom door |gaan lopen. |9(Zorg er maar voor) |dat| je je daar nooit schuldig aan |maakt. |10Waar |is| hij ook weer winnaar van |geworden? |Bij sommige adjectieven, vooral bij die welke verwant zijn met een deelwoord (zie [6·2·3]) of erop lijken (zogenaamde pseudo-deelwoorden), bestaan in principe beide plaatsingsmogelijkheden ten opzichte van een voorzetselbijwoord. Het is voorshands niet duidelijk in hoeverre er (al dan niet per categorie of van geval tot geval verschillend) sprake is van een voorkeur voor een van de twee mogelijke volgordes. In de volgende reeks lijken de (a) -varianten van de voorbeelden 13 t/m 16 gewoner dan de (b) -varianten, hoewel deze laatste geenszins uitgesloten zijn, bij de voorbeelden 17 en volgende daarentegen lijkt het omgekeerde het geval te zijn; vergelijk:
2
Als het tweede deel van een gesplitst voornaamwoordelijk bijwoord samen met
het eerste deel van een scheidbaar werkwoord voorkomt, staat het daar
steeds vóór, bijv.:
21Als ik jou was |zou| ik daar niet
op in |gaan.|
22(Hij zei) |dat| hij daar heel erg
mee in |had gezeten.|
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |