In verbonden spraak kunnen woorden verschillende klankvarianten hebben. Zo kan een klinker worden veranderd, verkort, gereduceerd tot een sjwa, en worden weggelaten. Het effect van deze processen kan worden geïllustreerd door de volgende reeks mogelijke fonetische vormen van het woord banaan met de canonieke vorm banan:

Medeklinkers kunnen worden weggelaten. Dat geldt met name voor de n en de t zoals in de woorden lopen en kastje; in kastje kunnen ook de gepalataliseerde s en de j samensmelten tot één medeklinker.

De fonetische vorm van frequent gebruikte woorden kan ook fors worden gereduceerd door zowel klinkers als medeklinkers weg te laten. Een voorbeeld is de uitspraak van het woord natuurlijk als [tyk], en van het woord eigenlijk als [ɛik]. Door hun hoge gebruiksfrequentie worden zulke fonetische vormen toch herkend als de ermee bedoelde woorden.

Zie Ernestus et al. (2002).

De mogelijke variatie in de fonetische vorm van een woord kan naast het articulatiegemak ook het perceptiegemak verhogen. De invoeging van een sjwa in consonantclusters in woorden als hoorn [horən], film [fɪləm] en arm [ɑrəm] zorgt ervoor dat de afzonderlijke consonanten r, l en n, m gemakkelijker waar te nemen zijn.

Zie Van Donselaar et al. (1999).

Ook worden hierdoor consonantclusters vermeden, waardoor ook de articulatie-inspanning minder wordt.

In clusters van medeklinkers kunnen overgangsklanken gehoord worden, een effect van coarticulatie, waardoor woorden als kamt en kampt beide klinken als [kɑmpt]: tussen de m en de t van kamt lijkt dan een overgangsklank [p] ingevoegd te worden. In een woord als langs kan evenzo een overgangsklank [k] worden ingevoegd tussen de ŋ en de s.

Medeklinkers kunnen variëren voor wat betreft de mate van stembandtrilling en de articulatieplaats, onder invloed van de aangrenzende medeklinkers in een woord of woordgroep. In het woord tandpasta, met de canonieke vorm [tɑntpɑsta] wordt de n als [m] uitgesproken als deze ten gevolge van het weglaten van de  slot-t van tand direct voor een p komt te staan; de articulatieplaats wordt dan labiaal in plaats van alveolair: [tɑmpɑsta].