Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
6.3.3 Andere adjectieven
Niet alle adjectieven kunnen worden ondergebracht onder de kwalificerende of relationele adjectieven. Hier noemen we nog twee typen adjectieven die met relationele adjectieven gemeen hebben dat ze beperkt zijn in hun gebruik in de zin, namelijk modale en beperkende adjectieven.
Verder lezen
Modale adjectieven
Modale adjectieven zoals die in (1) en (2) kunnen niet predicatief gebruikt worden, hebben geen trappen van vergelijking en kunnen doorgaans niet gecombineerd worden met een bepaling van graad.
Soms komt dit soort modificatie wel voor, zie bijvoorbeeld:
iHij is de zeer vermoedelijke dader.
CHN
De adjectieven in (1) drukken een gevoelsmodaliteit uit, die in (2) een verstandsmodaliteit.
1aWe staan voor een duivels dilemma.
CHN
bDie vermaledijde grachtengordelelite reist vrolijk de wereld over.
CHN
cKlagen over die verdomde politici is immers comfortabeler.
CHN
dHoe moeilijk was het om de avonturen van de dekselse tweeling Sietse en Hielke te verfilmen?
CHN
eHet bleek 'die verrekte Q-koorts', de veeziekte die hem als wethouder al had gedwongen een aantal geitenhouderijen te ruimen.
CHN
2aBij de toets over het uitvoeren van een noodplan bij een eventuele ramp is gebleken dat er nog veel werk aan de winkel is.
CHN
bEr bestaat wel een milieueffectrapportage, maar daarin staat niets over potentiële overstromingen.
CHN
cDe staking is een protest tegen vermoedelijke verdoezeling van het aantal slachtoffers.
CHN
dIn het centrum van die stad is vorig jaar de inzet van agenten verdubbeld om de schijnbare onaantastbaarheid van outlaw bikers te beëindigen.
CHN
Naast hun attributieve gebruik worden de adjectieven in (2) overigens ook adverbiaal gebruikt:
3aDe bouw begint vermoedelijk deze zomer.
CHN
bMaak drie kwartier huiswerk, en check dan eventueel je berichten.
CHN
cDrugs zijn schadelijk en potentieel dodelijk.
CHN
dSchijnbaar moeiteloos liet Hamelin zijn vingers op de toetsen vallen.
CHN
Beperkende adjectieven
Daarnaast zijn er een aantal adjectieven die een beperking opleggen aan datgene waarnaar het gemodificeerde substantief verwijst, de referent. Zo beperkt het bijvoeglijk naamwoord vorige in (4a) de groep van mogelijke referenten (namelijk 'eigenaren van dit huis') tot één persoon, en specificeert volledige in (4d) dat de referent in zijn geheel betrokken is.
4aDe poes was achtergelaten door de vorige eigenaar van dit huis.
CHN
bDe precieze oorzaak hebben de artsen nog niet kunnen vaststellen.
CHN
cEen gedeeltelijke vergoeding als compensatie voor de schade vond de Boerenbond onaanvaardbaar.
CHN
dHet volledige bedrag is inmiddels terugbetaald.
Ook deze adjectieven zijn - in deze betekenissen - niet predicatief te gebruiken (De oorzaak is preciesuitgesloten);
In een andere betekenis, namelijk als (karakter)eigenschap 'nauwgezet', kan precies wel predicatief gebruikt worden:
iZelf ben ik altijd heel precies met afspraken.
precies, gedeeltelijk en volledig kunnen wel adverbiaal gebruikt worden.
Literatuur
Broekhuis (2013)
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taaladvies
    Dagenta
    Taalportaal
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Kathy Rys november 2024 Een tussentijdse versie van dit hoofdstuk werd van commentaar voorzien door Maaike Beliën, Thomas Haga, Priscilla Heynderickx en Jack Hoeksema. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van dit hoofdstuk berust bij de redacteur(en).
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 6,../../data/archief/ans2/e-ans/06/body.html;
    Interessante links