Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
1.1.3.1.12 De klinker ɑ
De ɑ is een ongeronde, open, ongespannen achterklinker. Deze klinker komt voor in woorden als rat rɑt, man mɑn en bal bɑl. De klank wordt altijd als a gespeld. Figuur 1 toont de positie van ɑ in het klinkerdiagram.
Figuur 1. Positie van ɑ in het klinkerdiagram (Bron: Gussenhoven 1992: 47)
Verder lezen
Articulatie
ɑ is een ongeronde, open, ongespannen achterklinker. Bij de articulatie van ɑ is er kaakopening en een relatief neutrale tongpositie, terwijl de tongpunt de achterkant van de ondertanden soms aanraakt.
Figuur 2 is een MRI-afbeelding van de ɑ in bad, gerealiseerd door een mannelijke spreker uit de Randstad.
Figuur 2. MRI-afbeelding van de ɑ in bad (Bron: Rietveld & Van Heuven 2016: 67)
Duur
De ɑ is fonetisch gezien kort.
De variatie in de realisatie van het contrast ɑ - a tussen twee regionale varianten van het Nederlands (Amsterdams en Nijmeegs) enerzijds en Turkse en Marokkaanse etnolecten van het Nederlands anderzijds zit blijkens Van Meel et al. (2018) voornamelijk in de plaats van articulatie en nauwelijks in de duur.
De absolute duur hangt onder andere af van factoren als spreekstijl en spreeksnelheid. Volgens Van der Harst (2011: 323-324) is de gemiddelde duur van de ɑ voorafgaand aan respectievelijk een s en een t 119 ms en 103 ms in het Nederlands-Nederlands, en 106 ms en 89 ms in het Belgisch Nederlands.
Akoestische eigenschappen van de klinker ɑ
Tabellen 1 en 2 geven een aantal voorbeeldzinnen met ɑ in verschillende fonologische contexten voor het Nederlands-Nederlands en Belgisch Nederlands. Een overzicht van de referentiewaarden voor de eerste en tweede formant (F1 en F2) van de ɑ in het Nederlands-Nederlands en Belgisch-Nederlands wordt gegeven op Taalportaal .
Tabel 1. Geluidsbestanden, golfvormen en spectrogrammen voor ɑ in verschillende fonologische contexten in het Nederlands-Nederlands.
Woordgroep Fonologische context Geluidsbestand Golfvorm/spectrogram
iemand die tot zijn nek in het bad zat vóór obstruent
de grote pan met stamppot vóór sonorant
haar val uit het raam vóór vloeiklank
Tabel 2. Geluidsbestanden, golfvormen en spectrogrammen voor ɑ in verschillende fonologische contexten in het Belgisch-Nederlands.
Woordgroep Fonologische context Geluidsbestand Golfvorm/spectrogram
om te controleren of hij er nog zat vóór obstruent
in de grote pan vóór sonorant
als een rat in de val vóór vloeiklank
Fonologische analyse van de klinker ɑ
  • Distinctieve kenmerken
    De distinctieve kenmerken van ɑ kunnen als volgt worden gespecificeerd: [–hoog, +laag, –gespannen, –rond, +achter].
  • /ɑ/ als ongespannen klinker
    De ɑ wisselt af met a in een aantal woordparen zoals in pad – paden, bad – baden. Om die reden wordt ɑ wel gezien als de ongespannen tegenhanger van a.
Literatuur
Eijkman (1937), Collins & Mees (1984), Van Son & Pols (1990), Gussenhoven (1992), Adank et al. (2004), Rietveld et al. (2004), Van der Harst (2011), Rietveld & Van Heuven (2016).
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taaladvies
    Dagenta
    Taalportaal
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Kathy Rys november 2020
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html;
    Interessante links