Bij ont-werkwoorden met een werkwoord als basiswoord kunnen qua betekenis drie niet-productieve groepen onderscheiden worden.

Soms drukt het werkwoord met ont- het tegenovergestelde uit van de werking die het basiswerkwoord noemt:

Zo is ontsieren het tegengestelde van sieren, en ontsluiten het tegengestelde van sluiten. Die tegenhanger is niet altijd minder geleed. In ontstoppen heeft het prefix ont- het prefix ver- van het eveneens gelede werkwoord verstoppen vervangen, en dat geldt ook voor onthullen, afgeleid van verhullen.

Een aantal werkwoorden geven verwijdering aan, zoals:

Een derde groep omvat werkwoorden met een inchoatieve betekenis: 'beginnen met of overgaan tot de door het basiswoord genoemde werking'. Zo betekent ontbranden 'beginnen te branden', zoals in zin (3):

Andere voorbeelden zijn: ontdooien (dit werkwoord kan ook een causatieve betekenis hebben), ontkiemen, ontvlammen en ontwaken.

Lang niet alle ont-werkwoorden behoren tot één van deze betekeniscategorieën. Dat geldt bijvoorbeeld voor de werkwoorden ontbijten

Dit werkwoord heeft oorspronkelijk de betekenis ‘ergens iets van eten’.

, ontbreken, onthouden (= 'niet vergeten'), ontluiken en ontwerpen.

Met het voorvoegsel ont- kunnen werkwoorden worden afgeleid van substantieven. De betekenis is: 'ontdoen van de zaak die door het substantief genoemd wordt'. Zo betekent ontpitten 'ontdoen van de pit'. Het procedé is productief. Voorbeelden zijn verder:

Een aantal werkwoorden met ont- heeft als positieve tegenhanger een werkwoord met be-:

Dit soort werkwoorden kunnen worden opgevat als gevallen van affixsubstitutie waarbij be- vervangen is door ont-.

Er zijn ont-werkwoorden met een adjectief als basiswoord zoals:

De betekenis van zulke werkwoorden is: 'de eigenschap die door het adjectief aangeduid wordt, ongedaan maken'. In sommige gevallen kan het werkwoord ook opgevat worden als afleiding van een ander werkwoord (bijvoorbeeld ontronden naast ronden (gezegd van klanken), of van een substantief (bijvoorbeeld ontvetten van vet, of ontzouten van zout). In ontbloten en ontnuchteren is de betekenis echter 'bloot maken', respectievelijk 'nuchter maken/worden'.