Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
1.5.1.4 Klinkerdeletie
In sterk informele spraak is deletie van onbeklemtoonde klinkers mogelijk voor een volgende beklemtoonde syllabe. Het gaat dan om woorden met een relatief hoge gebruiksfrequentie. Opnieuw is het resulterende consonantcluster meestal een obstruent + liquida. Maar een gereduceerde vorm van het woord konijn, de fonetische vorm knɛin, met als aanzet een cluster obstruent + nasaal is ook mogelijk:
Zie Hanique et al. (2013) voor sjwadeletie in voltooide deelwoorden met een prefix dat een sjwa bevat zoals gefietst.
Tabel 1. Klinkerdeletie in onbeklemtoonde syllaben
woord canonieke vorm verkorte vorm
beloven bəlovən blovən
collega kɔleɣa kleɣa
garantie ɣarɑntsi ɣrɑnsi
geloven ɣəlovən ɣlovən
gereformeerd ɣərefɔrmert ɣrefɔrme:rt
karakter karɑktər krɑktər
konijn konɛin knɛin
politie politsi, polisi plitsi, plisi
terecht tərɛxt trɛxt
terug tərʏx trʏx
Deze deletie van onbeklemtoonde klinkers is ook bekend uit de historische taalkunde. Het woord krant bijvoorbeeld komt van het Franse woord courant, en het woord kleur van het Franse couleur. De klinkers van de eerste, onbeklemtoonde lettergrepen van de Franse woorden zijn weggelaten, waardoor de k het begin van de éénlettergrepige woorden krant en kleur werd.
Een speciale vorm van klinkerdeletie is het weglaten van een onbeklemtoonde i voor een j die de aanzet is van de syllabe met de hoofdklemtoon van het woord. De j is een voorspelbare medeklinker, het resultaat van Glijklankinvoeging. De i en de j zijn fonetisch vrijwel identiek: je kunt de j beschouwen als een i die in aanzetpositie staat. De klankreeks ij is dus een soort geminaat op de grens van twee lettergrepen, en de deletie van de i kan dus beschouwd worden als een vorm van degeminatie.
Tabel 2. Deletie van onbeklemtoonde i voor j
woord canonieke vorm verkorte vorm
ambiance ɑmbijˈɑ͂:sə ɑmˈbjɑ͂:sə
financieel finɑnsiˈjel finɑnˈʃel
piano piˈjano ˈpjano
religieus reliɣiˈjøs reliˈɣjøs
sociaal sosiˈjal soˈʃal
station statsiˈjɔn statˈʃɔn, staˈʃɔn
De door i-deletie ontstane aanzetten, clusters van een medeklinker met een j, zijn welgevormde aanzetten van syllaben, al komen sommige, zoals bj- en pj- in de canonieke vormen van woorden alleen voor aan het begin van leenwoorden zoals Björn en Pyongyang.
Verder lezen
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taaladvies
    Dagenta
    Taalportaal
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij oktober 2020
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html;
    Interessante links