25.11.2.3.2 Aard van de leden
Verder lezen
a
Zinnen met voor-pv kunnen alleen door
zowel-als
aaneengeschakeld worden als ze tenminste het onderwerp gemeenschappelijk hebben.
Hebben ze bovendien ten minste de persoonsvorm gemeen, dan moet
zowel
achter de gemeenschappelijke delen geplaatst worden, maar vóór de eerste zinspool,
terwijl de gemeenschappeIijke delen in het tweede lid weggelaten worden (vergelijk(24.2.3, kenmerk
4[3])). Vergelijk:
b
Het is echter ook mogelijk de zin na als te veranderen in een
dat-zin (met achter-pv); er vindt dan geen samentrekking
plaats; het onderwerp wordt meestal vervangen door een voornaamwoord:
2Jan zal
zowel de rozen snoeien als dat
hij de tulpen zal planten.
Deze laatste constructie is de enige mogelijkheid als wel het onderwerp,
maar niet de persoonsvorm van de nevengeschikte zinnen gemeenschappelijk
zijn (het onderwerp kan in het tweede lid (en eventuele volgende leden)
door een persoonlijk voornaamwoord vervangen zijn). Vergelijk:
c
Enkele voorbeelden met zinnen met achter-pv zijn:
6(Ik vraag hem)
zowel wanneer hij terug denkt te komen
als of hij dan hetzelfde werk wil
doen.
7(Ze
vertelde me in één telefoongesprek) zowel dat Jantje
mazelen had als dat haar schoonmoeder kwam logeren
als dat ze zoveel aardbeien hadden dit
jaar.
Bij nevenschikking van zinnen met achter-pv die ten minste het inleidend woord en het
onderwerp gemeenschappelijk hebben, moet
zowel
achter het onderwerp geplaatst worden en worden de gemeenschappelijke delen
samengetrokken (vergelijk(24.2.3, kenmerk 4[3])). Zie voorbeeld 8a. Het is echter ook mogelijk het inleidend woord na
als
te vervangen door
dat
en het onderwerp in de tweede zin niet weg te laten (8b):
In een betrekkelijke bijzin kunnen het inleidend woord en het onderwerp samenvallen in een
betrekkelijk voornaamwoord, zoals in 9. Het is hier
mogelijk het betrekkelijk voornaamwoord in de tweede zin weg te laten, zoals in 9a, alsook om het te vervangen door
dat, waarna het onderwerp herhaald moet worden in de vorm van een
persoonlijk voornaamwoord, zoals in 9b:
Literatuur
Interessante links
ANS
Taalportaal
Taaladvies
Versiegeschiedenis
versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen |
2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 |