Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
12.4.3.1.2 Eigennamen als linkerdeel
Een speciaal type substantivische samenstellingen zijn die met als eerste deel een eigennaam. Voorbeelden zijn:
1(een) daltonschool ('een school waar het onderwijs volgens de beginselen van Dalton wordt gegeven')
(het) Rembrandtplein, (het) Albertplein ('plein genoemd naar Rembrandt respectievelijk Albert’)
(het) Dopplereffect ('het effect ontdekt door de natuurkundige Doppler')
De eigennaam die als eerste deel van een samenstelling dienst doet hoeft niet per se een persoonsnaam te zijn, blijkens woorden als:
2(het) Volkskrant-gebouw
(een) SP-motie
(de) Ecolo-voorzitter
Verder komen ook aardrijkskundige namen als eerste deel van een samenstelling voor, bijv.
3Romereis ('reis naar Rome')
Afrikakenner ('kenner van Afrika')
Himalaya-expeditie ('expeditie naar/in de Himalaya')
(de) Cuba-crisis ('de crisis omtrent Cuba')
Vooral in journalistiek taalgebruik komen geregeld samenstellingen voor als:
4(het) Poetin-bewind
(de) Bosnië-conferentie
(het) Navo-beraad
(het) Goede-Vrijdag-akkoord
(het) Cruyff-interview
Verder zijn er namen als Wageningen Universiteit.
Kosmata & Schlücker (2022) laten zien dat in het Engels en het Duits dit type samenstelling meer gebruikt wordt dan in het Nederlands.
Combinaties als (het) bewind-Bouterse, (het) kabinet-Rutte en (de) regering-De Croo zijn geen samenstellingen, maar een soort bijstelling. In dit type woordgroepen is, anders dan bij samenstellingen, het linkerdeel het hoofd. Ze worden bij combinaties met eigennamen eerder gebruikt dan samenstellingen zoals (het) Bouterse-bewind, (het) Rutte-kabinet of (de) De Croo-regering.
Een ander type semantische relatie vinden we in samenstellingen waarvan het linkerdeel een nevenschikking van eigennamen is:
5Holland-Amerikalijn ‘lijn tussen Holland en Amerika’
Maas-Scheldekanaal ‘kanaal tussen de Maas en de Schelde’
De betekenis van deze samenstellingen is parallel aan die van samenstellingen als maag-darmkanaal. Er is qua betekenis sprake van een combinatie in samenstellingen als Aarle-Rixtel en Noordrijn-Westfalen waarin de nevenschikking de combinatie van twee gebieden uitdrukt. De samenstelling Noordrijn-Westfalen benoemt bijvoorbeeld het gebied van Noordrijnland en Westfalen samen.
Verder lezen
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij juni 2022
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html;
    Interessante links