Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
1.2.1.6 Beperkingen op lettergrepen als geheel
Medeklinkers in de aanzet van een lettergreep combineren met bijna alle klinkers in de nucleus, met enkele uitzonderingen. In de eerste plaats kan een h niet gecombineerd worden met een sjwa (*). Verder combineert j niet met de hoge klinker i, en de w niet met y en ø. De volgende tabel geeft een illustratie van de verschillende mogelijkheden.
Bron: Cohen et al. (1961: 92).
Tabel 1. Medeklinker-klinkercombinaties binnen een lettergreep
i e y ø u o a ɪ ʏ ɛ ɑ ɔ ə
plofklanken:
p pier peer puur peul poel pool paal pit put pet pat pot (wim)per
b bier beer buur beul boet boot baat bik buk bek bak bok (zwab)ber
t tier teer tuur teut toen toon taal til tulp tel tal tol (be)ter
d dier deel duur deur doel dool daal dik dun dek dal dol (a)dem
k kier keer kuur keur koer koor kaar kin kun ken kan kon (te)ken
wrijfklanken:
f fier fee fuut feut foef fooi faam fiks fut fel fat fop (oe)fen
v vier veer vuur veu(len) voer voor vaar vil vul vel val vol (ze)ven
s sier safe (re)çu (mas)seur soes so(ber) saai sip suf cent sap sop (wis)sel
z zier zeer zuur zeul zoel zool zaal zit zulk zet zat zot (no)zem
x/ɣ gier geel guur geul goed goot gaas gil gul geld gal gold (ze)gel
h hier heer huur heul hoed hoog haag hit huls hel hal hol -
nasalen:
m mier meer muur meug moet moot maat milt mul meld mal mol (zo)mer
n nier neef nu neus noest nood naad nis nut net nap nok (zo)ne
liquida's:
l lied leed lu(ren) leuk loens loog laag lig lucht leg lach log (veu)len
r riet reeds ru(ne) reuk roet rood raad rist rust rest ras ros (we)reld
glijklanken:
ʋ wied weet - - woest woog waag wil wulp wel wal wol (klu)wen
j - je(gens) ju(bel) jeuk joel jool jaar jicht juk jek(ker) jas jok (ma)jem
Een ander type beperking voor lettergrepen als geheel is dat de reeks l-klinker-l niet kan als de klinker gespannen is, of een tweeklank is. De sequentie r-klinker-r daarentegen komt alleen voor als de klinker gespannen is:
1alil, lel, lol, lul, lal maar: *liel, *luul, *loel, *leel, *leul, *lool, *laal, *leil, *luil, *loul
b*rir, *rer, *ror, *rur, *rar maar: ruur(lo), roer, raar
Bovendien kunnen zulke reeksen ook niet worden voorafgegaan door een andere medeklinker: lettergrepen als kloel en krur komen niet voor in het Nederlands. Syllaben met twee identieke liquida’s zijn fonotactisch opmerkelijk, en dit correleert met een hoge graad van semantische expressiviteit van zulke woorden. Woorden als lul en lol hebben een sterke expressieve waarde, en dat geldt ook voor een woord als raar, een van de weinige Nederlandse woorden van het type r-klinker-r.
Zie Klamer (2002).
Lettergrepen met twee gelijke glijklanken komen ook niet voor en dus vinden we geen Nederlandse woorden zoals jaaj en woow (de glijklanken treden alleen regelmatig op na gespannen klinkers). Een uitzondering is het woord weeuw, een archaïsche vorm van het woord weduwe. Een uitroep als wow wɔw kan wel, want uitroepen houden zich niet noodzakelijk aan de fonologische beperkingen van het Nederlands.
Syllaben met twee identieke consonanten leveren ook een probleem op als de eerste van de twee identieke consonanten in een cluster staat, behalve als het om de t gaat. Vergelijk de woorden in de linkerkolom met de onwelgevormde woorden in de rechterkolom:
Tabel 2.
poep *spoep
toet stoet
koek *skoek
mam *smam
lol *plol
raar *praar
Alleen de t staat dit soort klankreeksen toe, zoals in de woorden stoet, stiet, stut, stout, stoot en staat.
Verder lezen
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij juli 2020
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 1,../../data/archief/ans2/e-ans/01/body.html;
    Interessante links