Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
5.9.3.3.ii Afleidingen op -lei en -hande
Verder lezen
1
Er bestaat een vrij groot aantal afleidingen op -lei en -hande, die als eerste element een telwoord, het woord geen of een onbepaald voornaamwoord hebben. De gehele afleiding is ook als onbepaald voornaamwoord te beschouwen. Voorbeelden zijn:
enerlei enerhande beiderlei beiderhande tweeërlei/tweeërhande en drieërlei/drieërhande
Van een bepaald hoofdtelwoord zijn in principe nog meer afleidingen mogelijk, al is het gebruik van vormen als vijfderlei, zestigerlei, enz. niet gewoon te noemen. Behalve de al vermelde vormen komen nog voor:
allerlei/allerhande velerlei/velerhande menigerlei/menigerhande enigerlei/enigerhande en generlei/generhande
In plaats van allerlei en allerhande komen ook van allerlei en van allerhande voor (met dezelfde syntactische mogelijkheden als de vormen zonder van; vergelijk [5.6.9]).
Van deze vormen behoren alleen allerlei en allerhande tot de standaardtaal; alle andere vormen zijn tot formeel taalgebruik te rekenen; met uitzondering van velerlei, tweeërlei, drieërlei en beiderlei kunnen ze als archaïsch beschouwd worden.
De betekenis is 'van één, twee, vele (...) soort(en)'; generlei/generhande heeft de waarde van een nadrukkelijk geen.
2
Deze onbepaalde voornaamwoorden worden niet-zelfstandig gebruikt als determinator bij meervoudige (behalve enerlei) telbare en enkelvoudige niet-telbare substantieven; enerlei/enerhande, menigerlei/menigerhande, enigerlei/enigerhande en generlei/generhande komen ook bij telbare substantieven in het enkelvoud voor. Op enerlei/enerhande, beiderlei/beiderhande en enigerlei/enigerhande na, kunnen deze afleidingen ook zelfstandig met partitief er en in combinatie met een genitiefbepaling gebruikt worden; allerlei en allerhande komen zelfstandig ook zonder deze beperkingen voor. Voorbeelden:
1We hebben allerhande geruchten gehoord.
2Generhande dobbelspel was toegestaan.formeel
3Voor zijn stelling had hij drieërlei argumenten.formeel
4Er waren personen van beiderlei kunne.formeel
5Op enigerlei wijze had hij kans gezien te ontsnappen.formeel
6De visser vangt niet allerlei vis met enerlei aas.formeel
7Hij had met velerlei moeilijkheden te kampen.formeel
8U vraagt mij om argumenten? Ik kan er drieërlei aanvoeren.formeel
9Er zijn daar een heleboel vogels. Ik heb er allerlei gezien.
10Er was allerhande lekkers.
11Hij had allerlei te vertellen.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links