Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
12.4.4 Samenstellende afleiding
Men spreekt van samenstellende afleiding als de processen van samenstelling en afleiding worden gecombineerd bij de vorming van een woord. Voorbeelden hiervan zijn substantieven als:
1agenoegdoening, grondlegging, kranslegging
bbangmakerij, geldklopperij, scherpslijperij
Bron: Hüning (1999: 202-212)
caandachttrekker, brandblusser, schroevendraaier, vaatwasser
deenakter, driewieler, tientonner
Met het woord kranslegging correspondeert bijvoorbeeld niet het werkwoord kransleggen. Het woord kranslegging kan daarom gezien worden als een combinatie van afleiding (suffigering met -ing) en samenstelling (combinatie van krans en leggen). Er is dan sprake van de combinatie van twee woordvormingsprocessen. Evenzo kan aandachttrekker worden beschouwd als een samenstellende afleiding, want er is geen bestaande werkwoordelijke samenstelling aandachttrekken (wel een woordgroep (de) aandacht trekken). Andere voorbeelden van samenstellende afleidingen zijn persoonsnamen, zoals hulpverlener, ijsbereider, initiatiefnemer en sportbeoefenaar en zaaknamen op -er zoals bladblazer. Voor een woord als tientonner is noch een basiswoord tienton noch een basiswoord tonner beschikbaar, hetgeen opnieuw leidt tot de conclusie dat hier samenstelling en afleiding zijn gecombineerd.
Een afleiding als hebber in de neutrale betekenis ‘bezitter’ komt alleen voor als deel van zo’n samenstelling, zoals in bevelhebber en machthebber. Ook voor een aantal andere afleidingen van ongelede werkwoorden zoals komer (in laatkomer), kunner (in alleskunner), ligger (in dwarsligger), en nemer (in werknemer) geldt dat ze niet als zelfstandige woorden gebruikt worden, behalve met speciale betekenissen. Zo wordt ligger wel zelfstandig gebruikt voor ‘ondersteunende balk’. Opnieuw kan dit woordvormingspatroon worden geanalyseerd als een combinatie van samenstelling en afleiding.
Literatuur
Hoeksema (1981), Van Santen (1986), Hüning (1999), Booij (2010).
Verder lezen
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij juni 2022
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html;
    Interessante links