Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
12.5.2.2 Suffigering
Adjectieven kunnen door middel van achtervoegsels (suffixen) worden afgeleid van zelfstandige naamwoorden, van werkwoorden, en van adjectieven. We onderscheiden inheemse en uitheemse achtervoegsels.
Inheemse suffixen
In veel gevallen kan hetzelfde suffix aan woorden van meer dan een woordsoort worden toegevoegd, zoals het volgende overzicht van inheemse suffixen laat zien:
Tabel 1. Inheemse suffixen voor de afleiding van adjectieven
suffix woordsoort basiswoord basiswoord afgeleid adjectief
-achtig substantief rots rots-achtig
werkwoord weiger weiger-achtig
adjectief groen groen-achtig
-baar werkwoord drag(en) draag-baar
substantief vrucht vrucht-baar
-(e)lijk substantief god godd-elijk
werkwoord erv(en) erf-elijk
adjectief bang bang-elijk
-er substantief dominicaan dominican-er
-en substantief goud goud-en
-erig substantief hout hout-erig
werkwoord bijt(en) bijt-erig
adjectief groen groen-erig
-ig substantief bloed bloed-ig
werkwoord nalat(en) nalat-ig
adjectief groen groen-ig
-(e)lijks substantief jaar jaar-lijks
-(e)ling substantief mond monde-ling
-(e)loos substantief naam naam-loos
werkwoord redd(en) redd-eloos
-s substantief jood jood-s
werkwoord broed(en) broed-s
-zaam substantief deugd deugd-zaam
werkwoord werk(en) werk-zaam
adjectief lang lang-zaam
Deze suffixen worden veelal gebruikt om kwalificerende adjectieven af te leiden, dat wil zeggen, adjectieven die een eigenschap aanduiden. De adjectieven op -er worden alleen gebruikt als relationele adjectieven, om in een naamwoordelijke constituent de relatie aan te duiden tussen de kern van de woordgroep en een entiteit genoemd in het basiswoord van het adjectief. Zo is de dominicaner orde de orde van de dominicanen. Sommige suffixen leiden zowel kwalificerende als relationele adjectieven af. Zo vinden we relationele adjectieven gevormd met respectievelijk -lijk en -s in de woordgroepen een koninklijk besluit en een buitenlandse reis.
De suffixen -s, -isch en -er worden ook gebruikt voor de vorming van geografische adjectieven als Amerikaans, Aziatisch en Enkhuizer.
Uitheemse suffixen
Er zijn veel adjectieven die eindigen op een uitheems suffix. Als ze van een werkwoord op -eren zijn afgeleid, is er sprake van vervanging van het suffix -eer van de stam van het basiswerkwoord. De sjwa aan het eind van een basiswoord verdwijnt voor een suffix dat met een klinker begint.
Tabel 2. Adjectieven met een uitheems suffix
suffix woordsoort basiswoord basiswoord afgeleid adjectief
-aal substantief synode synod-aal
-abel werkwoord chant(eren) chant-abel
-air substantief element element-air
-ant werkwoord amus(eren) amus-ant
-eel substantief fundament fundament-eel
-ees substantief Taiwan Taiwan-ees
-esk substantief Kafka kafka-esk
-eus substantief rancune rancun-eus
-ibel werkwoord convert(eren) convert-ibel
-ief substantief agressie agress-ief
-iek substantief sympathie sympath-iek
-ieus substantief mode mod-ieus
-isch substantief algebra algebra-isch
-oir substantief emancipatie emancipat-oir
Op -isch na, dat aan het Duits ontleend is, hebben bovenstaande achtervoegsels een Romaanse oorsprong.
Deze suffixen komen ook voor in woorden zonder een corresponderend basiswoord. Zo vinden we, naast elementair met het basiswoord element, het adjectief primair, eveneens een adjectief, met de wortel prim. Een suffix als -iel komt alleen voor met een wortel, zoals in labiel en stabiel.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taaladvies
    Dagenta
    Taalportaal
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    3.0 Geert Booij juni 2022
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997 hoofdstuk 12,../../data/archief/ans2/e-ans/12/body.html;
    Interessante links