27.3 Samentrekking op woord- en constituentenniveau
Verder lezen
 1
  
   Samentrekking (alleen achterwaarts) is in principe ook mogelijk in
   combinaties van een woord en een constituent die uit meer woorden bestaat.
   De samentrekkingen moeten voldoen aan de regels die geformuleerd zijn
   in
   [27.2] (samentrekking op woordniveau)
   en
   [27.4] (samentrekking op constituentenniveau). Ook als dat het geval
   is, zijn samentrekkingen van dit (grammaticaal hybridische) type niet voor
   iedereen aanvaardbaar. Ze komen echter vooral in geschreven taal geregeld
   voor, en er hoeft - zeker als het niet gaat om semantisch gezien
   ongelijksoortige combinaties of mogelijke onduidelijkheden (zie
   2) - geen bezwaar tegen gemaakt te worden.
   Enerzijds komt er weglating voor van het laatste element van een
   samenstelling, als dat identiek is met de kern van de constituent die het
   tweede deel van de combinatie vormt. Door een koppelteken wordt dan
   aangegeven dat er een woorddeel is weggelaten:
   
1De Woordenlijst kent bastaard- en
   vreemde woorden.
Anderzijds zijn er combinaties waarin de kern van de constituent (die hier het eerste deel van
     de combinatie vormt) weggelaten is. Hier wordt geen koppelteken gebruikt; om de structuur van
     de samentrekking aan te geven, plaatsen we hier weer het in(27.1, sectie 2)
     geïntroduceerde teken '(-)':
   
2Zij heeft ervaring in zowel
   provinciale (-) als gemeentepolitiek.
Andere voorbeelden van beide typen zijn:
   
3Van oudsher zijn hier meer handels-
   dan industriële ondernemingen.
4Er bestaan behalve particuliere (-)
   ook staatsbedrijven.
5In dat plaatselijke krantje staat het
   landelijke (-) tussen het streeknieuws in.
2
  
   Als een voorbeeld van semantisch gezien ongelijksoortige combinaties is te
   beschouwen:
   
6ijs- en bruine
   beren.
Het element 'ijs-' geeft immers aan waar de dieren voorkomen, het element
   'bruine' hun kleur. Dit soort samentrekkingen wordt veelal nog in sterkere
   mate als onaanvaardbaar aangevoeld dan die waarvan in 1
   voorbeelden gegeven zijn; het gebruik ervan is af te raden.
   Dat geldt ook voor gevallen waarin onduidelijkheid mogelijk is. Zo is in
   een samentrekking als:
   
7de Oost- en de Middellandse
   Zee
misschien niet direct duidelijk wat er hier is weggelaten, met andere woorden of het eerste
     lid in niet-samengetrokken vorm 
      Oostlandse Zee
      of 
      Oostzee
      is (zie(27.2.3, opmerking)). Weliswaar bestaat er geen 'Oostlandse Zee', maar een
     samentrekking als 
      Oost- en Midden-Europa
      kan hier verwarring stichten. 
 
Literatuur
Interessante links
ANS
Taaladvies
Dagenta
Taalportaal
Versiegeschiedenis
| versie | redacteur(en) | datum | opmerkingen | 
| 2.1 | januari 2019 | Automatische conversie van ANS 2.0 | |
| 2.0 | W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn | 1997 | 
				
						
					