Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
27.3 Samentrekking op woord- en constituentenniveau
Verder lezen
1
Samentrekking (alleen achterwaarts) is in principe ook mogelijk in combinaties van een woord en een constituent die uit meer woorden bestaat. De samentrekkingen moeten voldoen aan de regels die geformuleerd zijn in [27.2] (samentrekking op woordniveau) en [27.4] (samentrekking op constituentenniveau). Ook als dat het geval is, zijn samentrekkingen van dit (grammaticaal hybridische) type niet voor iedereen aanvaardbaar. Ze komen echter vooral in geschreven taal geregeld voor, en er hoeft - zeker als het niet gaat om semantisch gezien ongelijksoortige combinaties of mogelijke onduidelijkheden (zie 2) - geen bezwaar tegen gemaakt te worden.
Enerzijds komt er weglating voor van het laatste element van een samenstelling, als dat identiek is met de kern van de constituent die het tweede deel van de combinatie vormt. Door een koppelteken wordt dan aangegeven dat er een woorddeel is weggelaten:
1De Woordenlijst kent bastaard- en vreemde woorden.
Anderzijds zijn er combinaties waarin de kern van de constituent (die hier het eerste deel van de combinatie vormt) weggelaten is. Hier wordt geen koppelteken gebruikt; om de structuur van de samentrekking aan te geven, plaatsen we hier weer het in(27.1, sectie 2) geïntroduceerde teken '(-)':
2Zij heeft ervaring in zowel provinciale (-) als gemeentepolitiek.
Andere voorbeelden van beide typen zijn:
3Van oudsher zijn hier meer handels- dan industriële ondernemingen.
4Er bestaan behalve particuliere (-) ook staatsbedrijven.
5In dat plaatselijke krantje staat het landelijke (-) tussen het streeknieuws in.
2
Als een voorbeeld van semantisch gezien ongelijksoortige combinaties is te beschouwen:
6ijs- en bruine beren.
Het element 'ijs-' geeft immers aan waar de dieren voorkomen, het element 'bruine' hun kleur. Dit soort samentrekkingen wordt veelal nog in sterkere mate als onaanvaardbaar aangevoeld dan die waarvan in 1 voorbeelden gegeven zijn; het gebruik ervan is af te raden.
Dat geldt ook voor gevallen waarin onduidelijkheid mogelijk is. Zo is in een samentrekking als:
7de Oost- en de Middellandse Zee
misschien niet direct duidelijk wat er hier is weggelaten, met andere woorden of het eerste lid in niet-samengetrokken vorm Oostlandse Zee of Oostzee is (zie(27.2.3, opmerking)). Weliswaar bestaat er geen 'Oostlandse Zee', maar een samentrekking als Oost- en Midden-Europa kan hier verwarring stichten.
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links