Voorbeeldzoeker x
(typ in het invoerveld om het voorbeeld te wijzigen)
zoek dit voorbeeld in:
ANS

Woordenboeken

  • INT (500 AD - heden)
  • Etymologiebank
  • Woordenlijst.org

Corpora en lexica

  • Corpus Hedendaags Nederlands Clarin login
  • GrETEL (CGN, Lassy)
  • SoNar Clarin login
  • Delpher
  • Celex Clarin login

Overige bronnen

  • Taalportaal
  • DBNL
  • Taaladvies.net
  • Wikipedia
  • Google
18.5.4.3.iv.b Komen met een infinitief met te
Verder lezen
Gecombineerd met een infinitief met te wordt komen gebruikt op een manier die het meest lijkt op de onder a, [1] vermelde. Er is echter een duidelijk verschil in betekenis. Het gebruik van de infinitief met te geeft aan dat de door het onderwerp aangeduide persoon geen invloed uitoefent op de werking, dus niet uit eigen keuze 'komt en...'. Vergelijk:
1aDe meester wees ieder van ons een plaats aan. Ik kwam naast een brutaal ogend jongetje te zitten.
bKareltje stapte parmantig de klas binnen en kwam naast mij zitten.
2aIn het kader van de spreiding der Rijksdiensten kwam mijn vader in Groningen te werken.
bIk ben hier komen werken omdat de sfeer me wel aanstond.
3aAan het diner kwam Paula naast mij te zitten. (tengevolge van de tafelschikking)
bAan het diner kwam Paula naast mij zitten. (uit eigen beweging)
Door dit betekenisverschil is soms alleen een zin met infinitief met te mogelijk en geen pendant zonder te (tenzij in een heel bijzondere context of situatie). Dit geldt bijvoorbeeld voor 4 en 5, waar de betekenis van komen verzwakt is en het hulpwerkwoord eigenlijk alleen nog een omschrijvende functie heeft:
4Door de gladheid kwamen ze te vallen.
5Hij is inmiddels komen te overlijden.
Het omgekeerde, namelijk dat alleen een zin met komen + infinitief zonder te mogelijk is, komt natuurlijk ook voor, bijv. met imperatiefzinnen:
6Kom hier maar zitten.
7 Kom hier maar te zitten.uitgesloten
Opmerking
Verdieping
Opmerking
Komen + infinitief met te komt ook nog voor in de vaste combinaties te weten komen en duur te staan komen. Wat de onderlinge volgorde van de werkwoordelijke elementen in de eindgroep betreft zijn er verschillende mogelijkheden, waarbij ook de vorm en de functie van komen een rol spelen.
Treedt het groepsvormende werkwoord op als deelwoord (gekomen), dan staat de aanvulling (infinitief met te) daar verplicht vóór (zie iia en iva). Is komen een vervangende infinitief, dan staat de infinitief met te daar verplicht achter (zie iib en ivb). (Voor het al dan niet gebruiken van een vervangende infinitief in plaats van een voltooid deelwoord in de voltooide tijden zie men [18.5.2.1/ii2].)
Als komen als een gewone infinitief optreedt, dan is er een verschil tussen de twee combinaties: bij te weten komen is er in de eindgroep maar één volgorde mogelijk (zie i), bij duur te staan komen zijn er twee mogelijkheden (zie iiia en iiib). Zie voor de variatie in volgorde ook [18.5.7.4/ii2].
iDat zal ik nooit te weten komen.
iiaDat ben ik nooit te weten gekomen.
bDat ben ik nooit komen te weten.
iiiaDat zal hem duur te staan komen.
bDat zal hem duur komen te staan.
ivaDat is hem duur te staan gekomen.
bDat is hem duur komen te staan.
Opmerking
Verdieping
Opmerking
Is komen zelf afhankelijk van een groepsvormend werkwoord dat een infinitief met te vereist (bijv. dreigen of proberen), dan heeft dit tot gevolg dat in de eindgroep twee keer te + infinitief na elkaar voorkomt. Bij vaste combinaties is dit de enige mogelijkheid, in andere gevallen (zie bijv. iii) kan het tweede te weggelaten worden. Vergelijk:
iaIk probeerde het te weten te komen.
bIk probeerde het te weten komen.uitgesloten
iiaDie afwachtende houding dreigt de EG duur te staan te komen.
bDie afwachtende houding dreigt de EG duur te staan komen.uitgesloten
iiiaIk dreigde naast een brutaal ogend jongetje te komen te zitten.
bIk dreigde naast een brutaal ogend jongetje te komen zitten.
Een variant als iiia wordt als stilistisch niet fraai ervaren. Vergelijk in verband hiermee [18.5.4.1/ii].
Literatuur
    Interessante links
    ANS
    Taalportaal
    Taaladvies
    Versiegeschiedenis
    versie redacteur(en) datum opmerkingen
    2.1 januari 2019 Automatische conversie van ANS 2.0
    2.0 W. Haeseryn, K. Romijn, G. Geerts, J. de Rooij, M.C. van den Toorn 1997
    Interessante links